Een algemene definitie van crisis luidt: een zware noodsituatie waarbij het functioneren van een stelsel (van welke aard dan ook) ernstig verstoord raakt. Het woord ‘crisis’ heeft meestal een negatieve lading.

Een crisis is een dynamisch moment

Van oorsprong is de term neutraal. De crisissituatie is namelijk een dynamisch moment met de potentie om een nieuwe en beter functionerende situatie te laten ontstaan.

Psychische crisis

Er is sprake van een psychische crisis, wanneer iemand in een situatie van ernstige psychische nood verkeert en de omgeving (nog) geen passende ondersteuning heeft weten te bieden. In de crisis gaan er ongewild veel dingen mis, of ze dreigen mis te gaan. Door de invloed van ernstige psychische klachten, kan er sprake zijn van gevaar voor eigen of andermans leven. In dat geval dient er snel worden opgetreden om de crisis af te wenden. Dit kan gepaard gaan met een gedwongen opname. 

Een crisis voorkomen

Er zijn veel tools die een preventieve werking hebben om een crisis voor te zijn. Zo is er het signaleringsplan. Hiermee breng je het verloop van een mogelijke crisis in kaart. De crisis wordt ingedeeld in fases die van groen, via oranje naar fase rood gaan. In elke fase is vooraf beschreven hoe in elke fase te handelen en een crisis te voorkomen. Ook is met de komst van de WRAP een goede zelfregietool beschikbaar gekomen voor mensen die een psychische crisis hebben meegemaakt en er in hun herstel zelf voor willen zorgen dat het dagelijks goed met ze gaat.

Een andere tool is de crisiskaart. Met deze kaart, die iemand bij zich draagt, staat beknopte informatie hoe omstanders dienen te handelen, als iemand in crisis niet meer zelf de regie heeft om gericht hulp te vragen. De crisiskaart bevordert met deze informatie de mogelijke samenwerking tussen politie, sociaal netwerk, hulpverleners , crisisdienst, huisarts en directe omgeving.

Acuut hulp nodig

Is er dringend medische hulp nodig of sprake van (dreigend) geweld? Het nummer 112 is in elke noodsituatie met spoed te bellen. Voor niet-spoedgevallen is er Tele-onthaal op het nummer 106. Jongeren kunnen terecht bij Awel. Praten (telefonisch of per chat) over zelfmoordgedachten- of plannen kan 24/7 met Zelfmoordlijn1813 (België) of 113 Zelfmoordpreventie (Nederland).

Maak je je zorgen, neem dan steeds contact op met je huisarts. Mocht deze niet bereikbaar zijn, richt je dan tot de dokter van wacht. Bij je huisarts of dokter van wacht kan je doorverwezen worden naar de spoeddienst van een algemeen ziekenhuis of een crisisdienst.

Crisisdienst

De crisisdienst is meestal onderbracht bij een psychiatrisch ziekenhuis, waarmee zorg wordt geboden in een regio aan iedereen die in een psychische crisis raakt. De crisisdienst heeft psychiatrisch verpleegkundigen en crisispsychiaters in dienst die op elk moment van de dag (telefonisch) beschikbaar zijn om ondersteuning te bieden. Zo nodig komt de crisisdienst langs, als dringende ondersteuning nodig is. Dit zijn de zogenaamde 2a mobiele teams. Je kan ook een beroep doen op de VDIP teams. Vaak wordt echter ook nog gedacht aan een opname. In dat geval wordt je naar de crisisafdeling van een ziekenhuis gebracht of naar de EPSI, de Eenheid voor Psychiatrische Spoedinterventie. Op een EPSI verblijf je meestal maar enkele dagen, waarna je doorverwezen wordt naar een meer gespecialiseerde afdeling in een psychiatrisch ziekenhuis of een PAAZ. Er is een EPSI in elke provincie. In Leuven, Gent, Brugge, Genk, Kortrijk en Antwerpen.

Wat een crisisdienst doet

Als acuut ingrijpen noodzakelijk is, omdat er anders een gevaarlijke situatie voor de persoon in crisis of zijn of haar omgeving dreigt, kun je naar de crisisdienst. Bij iemand met een psychose kun je denken aan psychotische toestand waarin iemand heftig hallucineert of waanvoorstellingen heeft. Of als iemand ernstig verward is en je geen contact meer kunt maken, of als je bang bent dat iemand suïcidaal is.

Hulpverleners bij de crisisdienst beoordelen met welke zorg iemand op dát moment het beste geholpen is. Ze zullen altijd kiezen voor de minst ingrijpende hulp die noodzakelijk is voor de situatie. In crisissituaties staat acute hulpverlening voorop, om ervoor te zorgen dat de geestelijke gezondheidsproblemen geen gevaar opleveren. De crisisdienst beoordeelt welke acute psychiatrische hulp moet worden geboden en verwijst eventueel door naar andere hulpverleningsinstanties. Het kan zijn dat iemand in een crisis wordt opgenomen op een open of gesloten afdeling.