Verschillende jaren liep er binnen het Centrum voor Contextuele Psychiatrie de INTERACT-studie. In deze grootschalige studie werd onderzocht of een innovatieve behandelmethode, effectief kon worden ingezet bij de behandeling van vroege psychose.
In deze blogpost bespreken we de belangrijkste en aanvullende bevindingen van de INTERACT-studie, waarin we specifiek focussen op de groep die de innovatieve behandelmethode ACT-DL (ACT in Daily Life) volgde.
Acceptance and Commitment Therapy (ACT) voor vroege psychose
Een vroege psychose is een ingrijpende ervaring die een sterke impact heeft op het leven van iemand en zijn of haar omgeving. De term ‘vroege psychose’ wordt gebruikt om te verwijzen naar mensen met een verhoogd risico op het ontwikkelen van een psychose en mensen die een eerste psychotische episode doormaken. Juist in deze kwetsbare fase kan passende hulp veel betekenen, zodat de kans op ernstigere of meer chronische klachten verkleind wordt.
Acceptance and Commitment Therapy (ACT) biedt hierbij veel mogelijkheden. Deze vorm van therapie leert mensen om op een flexibelere manier om te gaan met vervelende ervaringen en emoties (acceptance), en tegelijkertijd op zoek te gaan naar wat voor hen écht belangrijk is en hoe hierin te investeren (commitment). Hoewel ACT in theorie veelbelovend is voor psychose, blijken de bestaande resultaten sterk te variëren. Net daarom ontwikkelden we de ACT in Daily Life (ACT-DL) behandeling.
Wat is ACT-DL?
ACT-DL is een innovatieve behandeling die traditionele ACT-therapie combineert met een smartphone app. Deze aanpak wordt ook wel blended care genoemd en heeft als doel om therapie toegankelijker te maken, en het door te trekken naar het dagelijkse leven. Tijdens ACT-DL volgen mensen acht therapiesessies waarin ze de verschillende ACT-vaardigheden leren. Tussen de sessies door gebruiken ze de ACT-DL app om deze vaardigheden te oefenen in het dagelijkse leven. De ACT-DL app bevat korte video’s met uitleg, oefeningen, audio fragmenten, ACT metaforen (afbeeldingen die ACT-vaardigheden weerspiegelen), en vragenlijstjes in het dagelijkse leven. Zo kunnen ze beter leren stilstaan bij hun waarden en gedrag, en kunnen ze de ACT vaardigheden beter leren integreren in het dagelijkse leven.
De INTERACT-studie
In de INTERACT-studie werd onderzocht hoe effectief ACT-DL is voor mensen in de vroege fase van psychose. De deelnemers werden verdeeld in twee groepen: een groep die traditionele zorg kreeg en een groep die daarnaast ACT-DL volgde. Uit de resultaten bleek dat mensen in de ACT-DL-groep na zes en twaalf maanden minder negatieve symptomen, zoals afgevlakte emoties, minder plezier en motivatie, rapporteerden en dat ze zelfs een hogere levenskwaliteit rapporteerden. De ervaren stress door psychose-achtige ervaringen bleef echter vergelijkbaar in de controlegroep.
De ACT-DL groep onder de loep
Naast de algemene resultaten hebben Evelyne van Aubel, intussen afgestudeerd doctoraatstudente, en Rafaël Bonnier, huidig doctoraatstudent, de ACT-DL-groep verder onderzocht. Zij onderzochten respectievelijk hoe deelnemers de ACT-DL-behandeling ervaarden en welke factoren, zoals demografische kenmerken, persoonlijkheid en ernst van klachten, van invloed waren op de uitkomsten.
1. Hoe werd ACT-DL ervaren?
Gemiddeld genomen volgden de deelnemers zes van de acht geplande sessies, waarbij ongeveer 60% alle acht sessies volgde. Ze gebruikten de app gemiddeld 13 keer per week en reageerden op ongeveer een kwart van de meldingen. Een meerderheid (85-96%) gaf aan een of meerdere onderdelen van de app nuttig te vinden. Tegelijkertijd ervaarde een groot deel (91%) de meldingen in bepaalde mate als storend.
2. Wat maakt het verschil?
De effectiviteit van ACT-DL werd beïnvloed door verschillende factoren, zoals opleidingsniveau, persoonlijkheid en de ernst van klachten. Zo bleek dat mensen met een hoger opleidingsniveau een algemeen beter functioneren vertoonden. Persoonlijkheidskenmerken speelden ook een rol: sterk extraverte mensen vertoonden minder sterke verbetering in negatieve symptomen, in vergelijking met minder extraverte mensen. Wel zagen we in de sterk extraverte groep een beter algemeen functioneren, zowel meteen na de behandeling als 6 maanden later. Daarnaast had negatieve affectiviteit (de neiging om vaker en intenser negatieve emoties zoals stress, angst of verdriet te ervaren) ook een invloed op de behandeling. Mensen met een hoge mate van negatieve affectiviteit ervaarden grotere verbeteringen in zowel negatieve symptomen als psychologische flexibiliteit.
Wat acceptatie betreft, zagen we dat mensen met een etnische achtergrond minder op de vragenlijstjes reageerden, maar de app wel nuttiger vonden. Mensen met negatieve symptomen vonden de ACT training minder nuttig, terwijl vrouwen specifiek de metaforen in de app minder nuttig vonden. Opmerkelijk was dat mensen met ernstigere affectieve klachten aan de start van de behandeling, de app als nuttiger en helpende vonden.
Waarom is dit belangrijk?
ACT-DL laat zien hoe technologie therapie toegankelijker en effectiever kan maken door deze te integreren in het dagelijkse leven. Hoewel de behandeling niet voor iedereen dezelfde resultaten oplevert, onderstrepen de bevindingen hoe essentieel het is om therapie af te stemmen op individuele behoeften. Dit benadrukt het belang van maatwerk in de zorg, zodat iedereen optimaal kan profiteren van de geboden ondersteuning.
Eerdere blogs over ACT-DL bij vroege psychose:
Zijn apps en smartphones de toekomst voor de GGZ
De smartphone als ‘brug’ tussen therapeutenkamer en het dagelijks leven
Reacties: