Een blog over emoties.

Blijheid, droefheid, boosheid …

Het zijn emotionele toestanden die meeste mensen wel herkennen. Dergelijke emoties geven kleur aan ons leven, maar zijn eigenlijk ook zeer nuttige gewaarwordingen die ons kunnen leiden door ons dagelijks leven. Ze wijzen ons immers op belangrijke veranderingen in onze omgeving en motiveren ons om te reageren op deze veranderingen. Beeld je maar eens een situatie in waarin je je onheus behandeld voelt door een vriend of collega. Dit kan dan leiden tot boosheid, waardoor je beslist om de persoon erop aan te spreken of misschien net zal proberen om die persoon in de toekomst te vermijden. Of denk aan een situatie waarbij een familielid je verrast met een leuke attentie. Je zal je verrast en blij voelen, wat jullie persoonlijke band een boost kan geven.

Soms kunnen emoties niet goed aangepast zijn aan de omgeving

Waardoor ze hinderlijk kunnen worden. Dit is onder andere het geval bij mensen met een borderline persoonlijkheidsstoornis (BPS). Mensen met een BPS hebben last van instabiliteit in meerdere domeinen in hun leven: ze hebben intense en instabiele relaties met anderen, ze hebben last van een sterk veranderend zelfbeeld, en ervaren emoties die snel kunnen veranderen of die ze maar moeilijk de baas kunnen. Hiernaast hebben ze vaak ook last van impulsief gedrag dat schadelijke gevolgen met zich mee kan brengen (denk aan autorijden onder invloed van alcohol of in een impulsieve bui grote hoeveelheden geld uitgeven), zelfverwondend en suïcidaal gedrag, en soms ook paranoïde ideeën of dissociatie, uitgelokt door stress. Ondanks BPS gelinkt is aan kenmerken die best divers zijn van aard, zijn er theoretische modellen van BPS (modellen die beschrijven hoe men denkt dat een BPS zich ontwikkelt op basis van wetenschappelijke bevinden en klinische inzichten) die aannemen dat “emotionele dysregulatie” (algemene problemen hebben in het omgaan met emoties en emoties te reguleren) het grote onderliggend probleem is.

Onderzoek naar deze emotionele dysregulatie

Om de precieze aard van deze emotionele dysregulatie in mensen met een BPS beter te begrijpen zijn er in de afgelopen jaren veel studies uitgevoerd aan de hand van de experience sampling methode. Bij deze onderzoeksmethode dragen studiedeelnemers een smartphone met zich mee gedurende enkele dagen. Deze smartphone wordt geprogrammeerd om enkele keren per dag een korte vragenlijst te tonen. In iedere vragenlijst wordt er gepeild naar hoe de deelnemer zich voelt op dat moment, welke activiteit de deelnemer net aan het doen was, welke gebeurtenissen zich hebben voortgedaan, welke gedachten een deelnemer net had etc. Dergelijke methoden laten onderzoekers dus toe om herhaalde metingen te verzamelen van iemands emotionele toestand doorheen de dag. Daarnaast verzamelt men ook info over eventuele factoren (bijvoorbeeld, gebeurtenissen, gedachten …) die deze emoties kunnen beïnvloeden. Aan de hand van statistische modellen kan men dan op zoek gaan naar patronen van verandering in deze emoties, en kan men nagaan wat het effect is van bepaalde gedachten of gedragen op deze veranderende emoties. Dergelijke methoden leveren correctere informatie op over iemands emotionele veranderingen dan wanneer we iemand zouden vragen om zélf in te schatten hoe instabiel of veranderlijk zijn of haar emoties zijn. Veel mensen zijn zich immers helemaal niet bewust van dergelijke emotionele veranderingen, of hebben er een vertekend beeld van.

Het emotioneel bereik is veel groter

Aan de hand van dergelijke studies naar emotionele dysregulatie in BPS weten we inmiddels dat mensen met een BPS over het algemeen meer negatieve emoties en meer stress ervaren in hun dagelijkse leven dan mensen zonder BPS klachten. Dit is ook het geval in situaties waarbij er ogenschijnlijk weinig aan de hand is. Bovendien hebben ze de neiging om extremer af te wijken van hoe ze zich gewoonlijk voelen: hun emotioneel bereik is veel groter, wat maakt dat hun beste en hun slechtste emotionele toestand doorheen een dag veel extremer uit elkaar liggen dan het geval is bij iemand zonder BPS klachten. Dit is waarschijnlijk te wijten aan een sterkere emotionele reactiviteit op gebeurtenissen: op eenzelfde gebeurtenis zullen mensen met BPD reageren met een veel grotere toename in hun negatieve emoties dan mensen zonder BPS zouden doen. Bovendien lijken emoties die tijdelijk de pan uit swingen door dingen die gebeuren in het dagelijkse leven veel trager te herstellen bij mensen met BPS en dus langer in extreme toestanden te blijven.

Leren omgaan met emoties

Waar mensen met een BPS dus baat bij kunnen hebben zijn vaardigheidstrainingen waarin ze leren om beter met emoties om te gaan en hoge stress niveaus te tolereren. Dergelijke vaardigheidstrainingen zijn vaak onderdeel van allerlei succesvolle behandelingen voor BPS, zoals bijvoorbeeld de dialectische gedragstherapie.