Deze blog sluit aan bij Herlindes vorige schrijfsels Vogels zingen zoals ze hersteld zijn.

Actief luisteren

De ontwikkeling van je eigen, liefst authentieke, stem begint erg vroeg. Een foetus kan horen en luisteren vanaf de derde maand van de zwangerschap.  Er gebeurt heel wat in de baarmoeder: een foetus drinkt van het vruchtwater en oefent het strottenhoofd door slikbewegingen. Verder ontwikkelt 80% van de hersenen zich vanaf de conceptie tot en met het tweede levensjaar.
Mensen, dus ook kinderen leren hun stem gebruiken door het imiteren van klanken die we horen. Door actief te luisteren ontspannen de kaakgewrichten en het weke verhemelte. Dit maakt het makkelijker om mooie en duidelijke klanken te maken. Zo kan je moeiteloos glimlachen met je mond, je ogen en met je keel. Een echte glimlach zet je mond dan weer in positie om onmiddellijk te praten en dus vlot aan een conversatie deel te nemen. Het prikkelen van actief luisteren voor en na de geboorte door de moeder en de mensen in haar omgeving, is het begin van 10.000 uren die nodig zijn om meesterschap te ontwikkelen over de eigen stem. Door spelenderwijs jonge mens te prikkelen tot lachen, luisteren, praten, sporten, zingen en dansen kan de stem zich moeiteloos ontwikkelen.

De puberteit

Onder invloed van geslachtshormonen verandert de stem en krijgt ze meer mogelijkheden, die zeker door meisjes geoefend moeten worden. Oestrogenen doen het slijmvlies van de stembanden zwellen, wat o.a. een zwoelere en zachtere stem geeft. Oestrogenen bevorderen de kwaliteit van het collageen, wat elegantere bewegingen toelaat. Dansen en zingen krijgen hierdoor een volwassen dimensie. Wanneer meisjes in die levensfase veel druk zetten op hun strottenhoofd door met hun neus gericht op boeken of op een beeldscherm zwijgend kennis te verwerven, komt hun stemontwikkeling in het gedrang.
Testosteron doet het strottenhoofd bij jongens in volume toenemen en zakken in de hals, hun stem wordt hierdoor automatisch lager. Dit stelt hen in staat om met gewortelde autoriteit te leren praten en zingen. Testosteron op zijn beurt bevordert de ontwikkeling van sterke spieren. De prosodie van de stem, het ritme, de ademtechniek, toonhoogte en timbre wordt in de puberteit normaal gesproken veel rijker. De mogelijkheden van zelfexpressie nemen toe.

Sensualiteit

Sensualiteit is altijd verbonden met het nu. De zintuigen vertellen ons over wat we in het nù ruiken, proeven, horen, met een zachte blik waarnemen, voelen met de tastzin en ook inwendig voelen in ons lichaam. In het nù kan je je verbinden met anderen.
De puberteit geeft dus de mogelijkheid om de wereld met meer sensualiteit tegemoet te treden, een sensualiteit die mede de stem verankert in de ganse lichaamstaal waarmee mensen communiceren. Nadenken en geconcentreerd kijken sluiten het nù uit en bouwen spanning op in het lichaam. Activiteiten in het nù regelen de spanning, spelenderwijs.

Gevoelens in klank omzetten helpt bij het herstel van een psychose

Opgekropte spanning staat authentiek stemgebruik in de weg. Tijdens stemwerk wordt opgekropte spanning gelost. Dit kan fysiek, emotioneel én sociaal soms erg heftig zijn. Leren zingen op latere leeftijd wordt best bekeken als een vorm van therapie en dient voor mensen met een psychosegevoeligheid professioneel begeleid te worden. Het stemapparaat (het strottenhoofd) en de klankkast eromheen (de rest van het lichaam) wisselen continue spanning uit. Gevoelens in klank omzetten, erover praten en zingen helpt bij het herstel tijdens en na een psychose.
De weg van een expressieloze of gespannen stem, naar een authentieke, expressievolle doch rustgevende stem is kost moeite. Verkeerde reflexen moeten stap voor stap ruimte maken voor reflexen die een moeiteloze opgerichte houding en een speels stemgebruik mogelijk maken. Hierdoor wordt herstel vaak ervaren als een processie van Echternach, drie stappen vooruit en twee stappen achteruit. Belangrijk is dat je toch vooruit gaat, ook al gaat het traag.

Wat kan je veilig doen

Glimlachoefening; wordt bewust van je mondhoeken door erop te tokkelen en nadien een glimlach te maken
Actief leren luisteren; luister aandachtig naar alle banale geluiden om je heen, luister aandachtig naar iemands verhaal
Articulatie oefeningen; zoals bijvoorbeeld tongbrekers
Traag en met smaak leren eten; leg tussen elke hap je bestek op je bord tot je, je mond hebt leeggegeten
Neuriën; de trillingen die je zo maakt ontspannen je keel
Ritmisch bewegen; dans, trommel en klap in je handen op ritme
Voldoende slaap; tijdens de slaap neemt de spanning op je strottenhoofd af en neemt de veerkracht van je wervelzuil toe

Kortom je stem gebruiken en oefenen!

Laat je begeleiden door een stempedagoog of stemtherapeut. Zo kan je bij voorbeeld je stem gebruiken en oefenen in een houding waarin je strottenhoofd ontspannen in de klankkast hangt. Liggend op je rug zingen, met je voeten steunend op de grond en indien nodig een steun onder je achterhoofd. Verder combineer je stemwerk best met lichaamswerk zoals wandelen, dansen, Tai Chi, Eutonie, Alexandertechniek, de Yesbody methode van Jan B. Eyskens en psychotherapeutische begeleiding.

De hersteltrompet

Stemwerk als therapie volgt de evolutie van een hersteltrompet. De spanning in het lichaam perkt de levenskracht van het lichaam in, dit is de nauwe donkere smalle deel van een trompet. Herstel volgt de richting van gebogen lijnen naar meer licht, luchtigheid en weerklank. Hierover mee in een volgende blog.

Lees ook:

Vogels zingen zoals ze hersteld zijn
Simplexe oplossing voor complexe ziekte
Herstellen is meer dan het behandelen van een ziekte