Twintig deelnemers, hulpverleners en ervaringsdeskundigen, denken mee na over herstel in de brede zin van het woord en trachten samen met de verschillende professoren een manier te zoeken om herstelgericht werken te implementeren in het werkveld van de GGZ.

Herstel is niet nieuw, we zijn aan het herdenken wat al lang bezig is

De eerste opleidingsdagen brachten alvast inzicht en goesting om met herstelgericht werken aan de slag te gaan. Zo schrijft deelnemer, ergotherapeut Hilde, ” we worden meegenomen doorheen de tijd en men kadert mooi de herstelbeweging die gemaakt wordt binnen de psychiatrie. Voorgeschiedenis en context zijn belangrijk om te kennen, om minder (ver)oordelend te reageren op bepaalde feiten. Zo zijn bepaalde inzichten/denkpistes, die nu meer in het licht staan, al jaren geleden naar voor gekomen. Ervaringsdeskundige Rika benadrukt de kracht van de multidisciplinaire aanpak: “Ik vind het mooi dat er vanuit verschillende leeftijden, disciplines wordt nagedacht en gereflecteerd over hoe we uiteindelijk allemaal meer mens mogen zijn onder elkaar, elk met onze kwetsbaarheden en krachten.” Verder doen de sprekers hun best om vanuit wetenschappelijk onderzoek voor te leggen wat precies herstel bemoeilijkt en vooral wat herstel bevordert.

Dag vijf, van de 10 lesdagen, gaat opnieuw ‘online’ door.

Leen Verhaert van team PsychoseNet werd uitgenodigd om als ervaringsdeskundige haar verhaal te delen en lesdag vijf, rond Ervaringsdeskundigheid, mee vorm te geven met specialist ter zake Els Draeck. En dat verliep zo.

Ook online kan je kennismaken! De verschillende kadertjes op het scherm lichten op en iedereen stelt zich kort voor. Els en Leen leren dat de cursisten benieuwd zijn naar veel input rond ervaringsdeskundigheid: verhaal, de meerwaarde van een ED, het inzetten van ED’s, de term ED, de positie van de ED…  en vooral een kritische kijk op heel het gebeuren rond ervaringsdeskundigheid. Leen steekt van wal met haar verhaal. Ze tracht haar eigen ervaring met psychose te overstijgen en handvatten mee te geven aan hulpverleners en familie om makkelijker verbinding te maken met mensen die psychisch lijden. Te onthouden: nabijheid, bereikbaarheid, sharing stories en genuanceerd diagnostiseren. Na een korte pauze, nam Els het woord en zorgde de theorie voor wat onrust. Ervaringsweten, ervaringskennis, ervaringsdeskundigheid! Opleiding al dan niet! Het wordt al gauw duidelijk dat iedereen iets anders begrijpt onder de term ED. Els tracht een helder beeld te scheppen; ze benadrukt dat ervaringswerkers eigenlijk niet nodig zouden moeten zijn. “Ons systeem is historisch zo georganiseerd dat de hulpverlener vaak de tijd niet krijgt om naast de cliënt te kunnen gaan zitten”.

Samen niet weten

Wat is nu het verschil tussen een ervaringsdeskundige en een hulpverlener? Er ontstaat opnieuw dialoog waarbij verschillende aspecten aan bod komen; houdbaarheidsdatum van een ED,  valkuilen, kwartier maken, hoe informatie van een ED toch anders binnenkomt dan diezelfde informatie gegeven door een hulpverlener enz… Er vallen mooie woorden zoals een ander perspectief binnenbrengen, sàmen-niet-weten, sàmen op zoek gaan. Soms leidt opleiding tot meer vragen dan er al waren en dat is prima; mooi om bewustzijn te verhogen.

In breakout rooms wisselen de deelnemers vervolgens met elkaar van gedachten.

Na de middagpauze kiezen de cursisten in welk groepje ze willen plaats nemen om daarna hun bevindingen plenair te delen:

• Hoe zet je een ervaringsdeskundige in op de werkvloer?
• Welke positie kan een ED innemen in een team?
• Stigmatiseert de term ED?
• Wat te doen met de kwetsbaarheid van de hulpverlener?
• Welk mandaat kan de ED opnemen en niet alleen naar de cliënt toe?

Terwijl de staart van een poes over het scherm wandelt, wordt er naar elkaar geluisterd. Een greep uit een groot aantal bedenkingen. Verwachtingen uitspreken zijn essentieel bij het inzetten van ED’s. Hokjesdenken is nefast en de term ‘begeleider’ zou een alternatief kunnen zijn voor de negatieve connotatie die de term ervaringsdeskundige bij sommige oproept. Dè ED bestaat niet, dus ook niet hét mandaat, laten we ‘samen’ dingen niet weten, klinkt het in een andere groep. Kwetsbaarheid versus zelfonthulling, afgeraden in opleidingen en toch waardevol. Samen een kader creëren, elkaar leren kennen.

Langzaam maar zeker raken de deelnemers overprikkeld. Tijd om in een laatste uur af te ronden. Niet uitgediscussieerd: het spanningsveld tussen een ervaringsdeskundige en de hulpverlener blijft wat hangen. Anderzijds is er begrip voor de complexiteit van het geheel. Heel wat bruikbare tips en inzichten worden opgepikt. Zo leent taal, het taalgebruik, zich om zaken te benoemen en ook om rekening te houden met gevoeligheden. Feedback is dan weer een tool waarmee men makkelijk aan de slag kan.

Moe en een beetje in de war wordt er afscheid genomen. Psychiater Katrien Jordaens, rond af als coördinator van deze vorming. “Telkens opnieuw weer mooi om te zien dat er zoveel betrokkenheid heerst, zoveel engagement om mee in debat te gaan, ook in een online setting.”

Meer lezen over de verschillende opleidingsdagen en over de eindwerken van vorig academiejaar rond herstelgerichte zorg kan hier:

• Herstel en open dialogue
• Stigma
• GGZ in de wijk