Vorig week verscheen het artikel ‘Waarom een psychiatrische diagnose geregeld herzien zou moeten worden’ in De Standaard. Het zorgde opnieuw voor debat en gelukkig maar. Hoewel een diagnose in de reguliere gezondheidszorg meestal soelaas biedt, werkt ze binnen de GGZ vaker contraproductief.

Zo ook bij Leen Verhaert die zieker werd van haar diagnose. Een bi-polaire stoornis met psychose waarvoor medicatie levenslang noodzakelijk is, zorgde ervoor dat het licht uitging. Leen erkent dat ze tijdelijk symptomen van een bi-polaire stoornis heeft vertoont en legt haar diagnose naast haar neer. Het begin van haar herstel.

Samen met het verschijnen van de vernieuwde versie DSM5, ontstond er kritiek rond de validiteit van ‘het categoriseren op deze manier’ en opperde men dat de criteria om een diagnose te stellen te soepel waren. Dit laatste zou leiden tot nog meer diagnostiseren. De Hoge Gezondheidsraad van België vond dit zorgwekkend en organiseerde een terdege onderzoek gevoerd door experten, op 3 verschillende niveau’s en verspreid over verschillende jaren. Op basis van dit onderzoek is de Hoge Gezondheidsraad in staat een aantal aanbevelingen te formuleren rond het gebruik van de DSM 5.

Veel moeilijke woorden uit het onderzoek, waarop de Hoge Gezondheidsraad raad zich baseert, vertellen 3 belangrijke vaststellingen:

1.  een psychische stoornis is een menselijk construct, geen natuurlijke categorie

2. de GGZ is niet georganiseerd op basis van rationele doelstellingen, eerder op visies zoals bijvoorbeeld het bio-medische ziektemodel of de herstelvisie

3. bij het klinische gebruik van de DSM5 onderzocht men betrouwbaarheid, precisie en validiteit en stelde men vast dat men beter over gaat tot een dimensionale benadering van een diagnose dan een categorische benadering zoals die omschreven wordt in DSM

Er is te veel willekeur. Er is geen wetenschappelijk bewezen fundament voor het gebruik van de DSM5. Dat was in eerste instantie trouwens ook niet de bedoeling. Maar hoe moet het dan wel? Welke innovatie binnen de psychiatrie dringt zich op?

Moet de DSM5 nog worden gebruikt? Zo ja, hoe?

De nieuwe visie op gezondheid gaat veel ruimer dan symptomen en klachten. Goddank. De herstelbeweging deelt psychisch herstel op in klinische herstel (symptomen), persoonlijke herstel en sociaal herstel. Naast herstel van symtomen/klachten zoomt men in op Persoonlijk herstel. Volgens het Chime – D model vraagt persoonlijk herstel naar Connectedness, Hope, Identiteit, Meaning in het leven, Empowerment en leert men omgaan met Difficulties. Sociaal ben je dan weer hersteld als je op geen enkel vlak in onze maatschappij uitsluiting ervaart. Opnieuw schrijf ik hier kort, bondig en onvolledig om te komen bij het belangrijkste van deze blog, de aanbevelingen van de Hoge Gezondheidsraad.

Gezondheidsraad raadt hulpverleners aan om volgende stappen te ondernemen bij mensen die psychisch lijden.

1. symptomen/klachten onderzoeken; waar situeert het lijden zich (biografisch, existentieel, contextueel, mentaal èn biologisch)
2. een beschrijvende kennis van het psychiatrisch syndroom bepalen aan de hand van een DSM Light (ipv 347 categorieën – een aantal hoofdcategorieën)
3. symptomen/klachten bespreken vanuit een continuüm crisis en herstel, waarbij men aandacht heeft voor ondersteuning en versterking in functie van iemands sociale positie in onze maatschappij

En er wordt sterk aanbevolen dat deze 3 stappen gebeuren met…

… voorzichtig gebruik van diagnostische labels

… waarbij een classificerende diagnose altijd wordt gezien als een werkhypothese, niet als een natuurlijke soort

… waarbij een stoornis wordt beschouwd als een worsteling tussen persoon en context, een moeilijkheid in het leven

Op die manier stelt men de DSM5 niet centraal bij het inrichten van de zorg!

Dit klinkt alvast voor mij als muziek in de oren. Ik ben zieker geworden van mijn diagnose. Ik ben me even gaan gedragen naar het label dat men mij, al heel snel, had aangepraat. De wanhoop waarmee ik werd geconfronteerd, wanneer men aangaf dat ik een stoornis had en daarvoor levenslang medicatie zou moeten nemen, heeft me wakker geschud. Dit laatste kon ik onmogelijk aanvaarden en heeft me doen rechtstaan. Elke cel in mijn lichaam protesteerde. Een zegen.

Het tijdelijk aspect waarin mensen kunnen worstelen in hun leven, mis ik in bovenstaande aanbevelingen. Mocht de Hoge Gezondheidsraad hulpverleners aanbevelen om ook daar de nadruk op te leggen, dan was het plaatje vollediger. Mensen ervaren tijdelijk moeilijkheden in het leven; ook een aantal jaren is tijdelijk, toch?

Tijdelijk, op dit moment, in deze levensfase,… deze woorden geven perspectief en perspectief zorgt voor hoop!

Iets wat jou tijdelijk overkomt is bovendien minder stigmatiserend, een bijkomend positief neveneffect van deze aanpak.

Alvast een agendapunt voor een volgende editie.