Een psychose meemaken, is een ingewikkelde zaak. Ervan herstellen ook. Na een een psychose ligt er altijd toekomst voor je open, want van een psychose kan je herstellen. Maar wat bedoelen we met het woord herstel?

Gezondheid en herstel

Machteld Huber ontwikkelde een nieuwe omschrijving van gezondheid en deze luidt:
‘Het vermogen om je aan te passen en een eigen regie te voeren, in het licht van de fysieke, emotionele en sociale uitdagingen van het leven.’

Met deze nieuwe betekenis gaat het dus veel meer over het leren omgaan met lichamelijke en mentale uitdagingen en daar zelf regie over te voeren. En daar gaat herstel ook over.

Wat is herstel?

Een kledingstuk repareren is eenvoudig. Je herstelt een knoop die eraf is en het kledingstuk is weer oké. Als het gaat om het herstellen van een psychose, depressie, manie of ander ziektebeeld, dan heeft herstellen van een psychische kwetsbaarheid een veelomvattende betekenis. William Anthony, omschreef dat als volgt:

‘Herstel is een intens persoonlijk, uniek proces van verandering in iemands houding, waarden, gevoelens, doelen, vaardigheden en/of rollen. Het is een manier van leven, van het leiden van een bevredigend, hoopvol en zinvol leven met de beperkingen die de psychische klachten met zich meebrengen. Herstellen betreft het ontgroeien van de catastrofale gevolgen van een psychiatrische aandoening en de ontwikkeling van een nieuwe betekenis en een nieuw doel in iemands leven.’

Persoonlijk en maatschappelijk herstel

Allereerst herstel je van de directe situatie die je min of meer is overkomen. Dat noemen we ‘persoonlijk herstel’. Tijdens en na het ziekteproces ben je wellicht een aantal rollen of posities verloren in het leven. Bijvoorbeeld als werken of naar school gaan tijdelijk niet meer lukt. Je gaat vervolgens op zoek naar een nieuw evenwicht tussen je draagkracht en je draaglast. Het leven weer aangaan, het weer innemen van maatschappelijke rollen, het hervinden van balans en het gewoon weer meedoen in de samenleving, noemen we ‘maatschappelijk herstel’.

Stigma en herstel

Het gewoon weer meedoen blijkt nog niet zo eenvoudig, want herstellen van een psychische aandoening is voor veel mensen een lastig thema. Stigma en zelfstigma kunnen persoonlijk en maatschappelijk herstel in de weg zitten. Vind maar eens een job als je op je cv zet dat je vijf jaar depressief bent geweest. Kortom: wie weer een volwaardige plek in de samenleving wil krijgen, dient daarvoor ook ruimte en begrip te krijgen.

Herstel en eigen regie

Een herstelproces is voor iedereen anders is, omdat iedereen andere keuzes maakt en andere hulpbronnen aanboort. Ieder van ons maakt verschillende gebeurtenissen mee. In ons leven maken we eigen keuzes en soms worden deze voor ons gemaakt. We doen dingen zelfstandig, soms hebben we hulp nodig.

Hoe en wanneer iemand wil herstellen en waarvan, is aan de persoon zelf. Dat noemen we ‘eigen regie’. Dat kan soms behoorlijk lastig zijn. Want eigen regie is iets anders dan wegkijken, of alles op zijn beloop laten. En zeggen dat de cliënt het zelf moet doen, terwijl alle zorg erom heen min of meer al vast staat, is ook geen eigen regie. Ingewikkelder ligt het wanneer ingrijpen echt noodzakelijk is, om erger te voorkomen. Soms is dat nodig, om daarna de eigen regie weer zoveel mogelijk terug te geven. Dat hoort ook bij herstel.

Ervaringsdeskundigen aan het werk als ‘herstelprofessionals’

Er komen steeds meer ervaringsdeskundige beroepen in de GGZ en erbuiten. Het begrip herstel speelt in deze beroepen een grote rol. Ervaringsdeskundigen maken met hun eigen herstelverhaal ruimte voor het herstel van anderen.

Praktische ondersteuning in herstel

Er zijn intussen al wel wat initiatieven om aan je herstel te werken. Zo zijn er werkgroepen zoals de WRAP.  Ook de herstelacademies krijgen steeds meer voet aan grond in Vlaanderen. Tegen 2018 zal elke provincie beschikken over een herstelacademie. In aanloophuizen kan je terecht voor een kop koffie, een babbel, fijne activiteiten en lotgenotencontact. Naast het fysieke aanbod zijn er ook apps die kunnen bijdragen aan je herstelproces, alsook de hoopvolle en inspirerende herstelverhalen die je op het internet vindt. Een signaleringsplan en de crisiskaart zijn erg waardevolle tools.