Leen is weldra webredacteur van Psychosenet België, maar nu nog even vaste blogger voor Pyschosenet. In deze blog vertelt ze over de lesdag rond eHealth in de masterclass Herstelgerichte Psychiatrie.

Kan eHealth toegepast worden op een herstelgerichte manier?

In de voorlaatste sessie van de Masterclass Herstelgerichte Psychiatrie werd het thema ‘eHealth’ behandeld. Professor Inez Germeys samen met 22 deelnemers, in een zoom-meeting, geeft op mijn scherm een dambordpatroon. 5 rijtjes hoofden, benieuwd naar electronische vooruitgang binnen de Geestelijke Gezondheidszorg en dit in digitale Corona-tijden.

Vanop de eerste rij, mogen wij ons mee verdiepen in Inez’ onderzoekswerk binnen eHealth.  In het bijzonder mHealth (mobileHealth), het gebruik van smartphones en apps binnen de GGZ. We bekijken samen met haar, welke mogelijkheden e-begeleiding biedt en vooral of het kan worden toegepast op een herstelgerichte manier. Let op, in het domein van Well-being zijn er reeds meer dan 300.000 apps in de app-store, helaas apps die zeer weinig onderbouwd zijn, niet gebaseerd op wetenschappelijke en klinische expertise. Het aantal apps toont wel aan dat er een grote vraag is, die we als hulpverleners maar best omarmen en zo snel mogelijk integreren in het zorgaanbod. Om dit te doen is er echter veel onderzoek nodig op verschillende vlakken en dienen een hoop vragen te worden beantwoord.

Hebben we apps nodig die diagnose-overschrijdend werken, in tegenstelling tot wat er momenteel bestaat? De meesten apps worden vandaag ontwikkeld op basis van cognitieve gedragstherapie, is dit de juiste manier? Hoe zorgen we ervoor dat er geen disbalans ontstaat tussen cliënt en behandelaar? Hoe organiseren we ons ‘zonder paternalistische benadering’ waarbij de cliënt een passieve ontvanger is? Psychische klachten gaan immers over ‘ervaringen’ en vooral ervaringen in een bepaalde ‘context’. De cliënt is expert van zijn eigen ervaring. Kunnen we patiënten actief engageren om hun eigen ervaringen in te zetten?

Kunnen we via eHealth de cliënt een actieve deelnemer maken aan zijn herstel?

Inez legt ons uit dat er veel mogelijkheden zijn, maar dat we een methode zoeken waar je iets mee kan doen, waar je iets aan hebt. Ze besteedt haar tijd verder aan een app die werkt volgens de  ‘The experience sampling methode’. Dit is een dagboek methode, die mensen gebruiken om zichzelf in kaart te brengen (zelfrapportage). Op 10 willekeurige momenten tijdens de dag, wordt er gevraagd aan mensen hoe het met hen gaat. 6 dagen op rij mogen ze antwoorden op vragen rond ‘gevoelens’ en ‘symptomen’ maar ook op gewone vragen zoals ‘waar ben je?’ en ‘met wie ben je?’. Mensen zijn zich niet altijd bewust van bepaalde patronen bij zichzelf. Deze app kan dat blootleggen en geeft op die manier ook de behandelaar de kans om over zaken te praten waarvan mensen zich niet bewust waren.

Als coach word ik hier blij van, want ‘I am able to control only that of which I am aware. That of which I am unaware controls me’. (John Whitmore).

Onderzoek toont alvast aan dat mensen de app willen en kunnen gebruiken. Ze begrijpen de meerwaarde en het is makkelijk in te vullen omdat de vragen gaan over het ‘nu’. Een belangrijke stap is vervolgens ‘hoe halen we er betekenisvolle patronen uit?’ De out-put kan dan gebruikt worden om resilience-momenten in kaart te brengen of om eenvoudigweg het gesprek aan te gaan. Het kan een antwoord bieden op de vraag, ‘wanneer heeft iemand meer of minder last van klachten?’ Of ‘als je vast loopt, wat is dan echt relevant?’ De vragen in de app geven niet enkel zicht op symptomen, veel belangrijker, het geeft zich op de context. Binnen de psychiatrie, weg van de context, is men geneigd om te snel te diagnostiseren.

Vaak is de context een verklaring van veel ongemak.

Er was even tijd voor reflectie. We stonden stil bij de vraag of we al dan niet een derde betrekken bij het gebruik van deze tool? Voor- en tegenstanders kwamen kort aan het woord. Zo merkte iemand terecht op dat familie een deel van het probleem kan zijn. Ook moet er worden op toegezien dat de app in alle vrijheid kan worden gebruikt. We horen in het vragenmoment dat The experience sampling methode kan gebruikt worden in gespecialiseerde zorg maar even makkelijk in een eerste doktersbezoek, volgens Inez. Waar behandelaars bang zijn dat het teveel tijd kan kosten, probeert ze aan te tonen dat de app net tijd bespaart. Bovendien is het een aanvulling om de anamnese nog meer te specifiëren omdat er informatie op tafel komt, die anders niet in kaart wordt gebracht.

We overlopen verschillende barrières voor effectieve implementatie. Al gauw blijkt dat ‘data-privacy’ één van de grootste uitdagingen is. Voor wie zijn de data? Waar en op welke server worden deze privé-gegevens gestockeerd? Werkt men vanuit het electronisch patiëntendossier met het risico dat elke instelling zijn eigen ding doet? En als er op basis van een eHealth app klinische beslissingen worden genomen hoe zit het dan op ethisch en juridisch vlak?

Alleszins, de cliënt is eigenaar van de data en geeft toestemming aan de clinicus voor inzage.

Kortom, The experience sampling methode is een tool voor de cliënt om persoonlijke patronen in kaart te brengen, om engagement met therapie aan te zwengelen en empowerment te verhogen. Voor de behandelaar is het een tool om shared decision making te faciliteren, individuele treatment targets op te maken en de behandeling beter te evalueren. Dit is de balans tussen cliënt en behandelaar die professor Inez Germeys samen met haar team in hun onderzoek nastreven. Bedankt Inez om ons inkijk te geven in uw expertise.

Ik voelde opnieuw veel weerstand tussen de academische wereld en het dagelijks leven. Dit ligt vooral aan mij. Gezien ik volgens de leerstijlen van Kolb een actieve experimenteerder ben, zou ik deze corona-tijden onmiddellijk aangrijpen om de app te testen. De mate waarin digitale e-begeleiding kan slagen staat en valt volgens mij met het ‘kader’ en de ‘timing’ waarin men de app aanbiedt.

Wellicht door een tekort aan chit-chat blijf ik met veel vragen zitten. Het dambordpatroon in Zoom is hier de schuldige van, geen onderliggend patroon dat ik bij mezelf moet zoeken, denk ik.

Leen

Meer weten over de masterclass Herstelgerichte GGZ, klik hier.

Wil je meer van Leen lezen, bezoek dan haar blog: www.Leenverhaert.be