Anxiolyse betekent angstreductie. Medicijnen die de angst kunnen verminderen worden anxiolytica genoemd. Een belangrijke groep medicijnen met een rustgevende en ontspannende werking zijn de benzodiazepines, met middelen zoals diazepam (valium) en oxazepam (seresta).
Wat zijn benzodiazepines?
Benzodiazepinen zijn medicijnen met een rustgevende en ontspannende werking. Benzodiazepinen worden in de volksmond ook aangeduid als: slaappillen, kalmeringsmiddelen of met de merknamen Seresta of Valium. Benzodiazepinen worden vaak voor een korte periode voorgeschreven wanneer je veel last hebt van angst of onrust, of wanneer je slaapproblemen hebt.
De problematiek die schuilgaat achter deze symptomen wordt met medicatie niet opgelost. Het is van belang om hier aandacht aan te schenken en zicht te krijgen op de onderliggende oorzaken. Hiermee aan de slag gaan is meestal een langdurig en ingewikkeld persoonlijk proces, waarbij veel factoren in het leven een rol spelen. Tegelijkertijd is hiermee aan het werk gaan, al of niet met professionele ondersteuning, de sleutel in het omgaan met de spanningsklachten en het weer af kunnen bouwen van deze medicatie. Hierin is het steeds zoeken naar de balans tussen comfortabel voelen, uit de comfortzone durven stappen met nieuwe uitdagingen en daarna met het aangeleerde nieuwe gedrag weer comfortabel leren voelen.
Verslavende werking
Benzodiazepinen hebben een verslavende werking. Dat betekent dat het lichaam er afhankelijk van wordt, dat er steeds meer medicatie nodig is voor hetzelfde effect en/of dat bij het stoppen met de medicatie ontwenningsverschijnselen ontstaan. Gebruik deze medicijnen altijd in goed overleg met een arts en bouw zorgvuldig af. Lees de bijsluiter om de nadelige gevolgen en de bijwerkingen goed in beeld te hebben.
Eén op acht Belgen gebruikt kalmerings- of slaapmiddelen om te kunnen slapen. Daarmee zijn we een van de koplopers van België. Daarom startte de overheid in het najaar 2017 met een campagne om het gebruik van benzodiazepinen en slaapmiddelen in te dijken. Ze richt zich op artsen, apothekers en patiënten. Meer info vind je op deze link: www.apotheek.be
Hier vind je de patiëntenfolder.
Benzodiazepinen bij slaapproblemen
Sommige benzodiazepinen werken versuffend en ontspannen de spieren. Deze kunnen in een kortdurende of langdurende variant voorgeschreven worden bij slaapproblemen. Door gewenning neemt de werking van de medicatie na verloop van tijd af. Het is belangrijk deze middelen niet langer dan 2 weken te gebruiken omdat er afhankelijkheid op kan treden.
Kortwerkende benzodiazepinen
Bij problemen met het in slaap komen worden kortdurende benzodiazepinen voorgeschreven. Ze beginnen meestal binnen een half uur te werken en werken zo’n 2 tot 6 uur door. Hieronder de meest voorkomende kortdurende benzodiazepinen, met tussen haakjes hun (soms oude) merknaam:
- Brotizolam (Lendormin®)
- Flunitrazepam (Flunitrazepam EG®)
- Loprazolam (Dormonoct®)
- Midazolam (Buccolam®)
- Nitrazepam (Mogadon®)
- Zolpidem (hemitartraat) (Stilnoct®, Zolpeduar®, Zolpitop®)
- Zopiclon (Imovane®)
Langwerkende benzodiazepinen
Bij problemen met doorslapen worden langwerkende benzodiazepinen voorgeschreven. Deze medicijnen werken meestal na een uur en de werking houdt zo’n 8 tot 12 uur aan.
Ze beginnen meestal na een uur te werken en de werking houdt 8 tot 12 uur aan.
Hieronder de meest voorkomende langwerkende benzodiazepinen, met tussen haakjes hun merknaam:
- Clorazepaat (dikalium) of dikaliumclorazepaat (Tranxèene®, Uni-Tranxene®)
- Diazepam (Valium®, Diazetop®) Flurazepam (Staurodorm®)
- Lorazepam (Temesta®, Temesta Expidet®, Serenase®, Lorazetop®)
- Lormetazepam (Loramet®, Metatop®, Noctamid®, Stilaze®)
- Nitrazepam (Mogadon®)
- Oxazepam (Oxazeapam EG® )
Benzodiazepinen bij angst of onrust
Benzodiazepinen werken kalmerend en vlakken emoties af. Ze werken vooral bij meer chronische angst of spanning. Bij paniekaanvallen werken ze minder goed. Ook hier geldt dat na verloop van tijd gewenning optreedt en afhankelijkheid kan ontstaan. Het is advies is om bij angst benzodiazepinen niet langer dan twee maanden te gebruiken en het afbouwen en stoppen met de medicatie in goed overleg met een arts te doen.
Hieronder de meest voorkomende benzodiazepinen die bij angst en onrust worden voorgeschreven, met tussen haakjes hun merknaam:
- Alprazolam (Xanax®, Xanax Retard®, Alpratop®, Alpraz®)
- Bromazepam (Lexotan®, Bromatop®)
- Clobazam (Frisium®)
- Clorazepinezuur Clorazepaat (dikalium) of dikaliumclorazepaat (zie verpakking) (Tranxèene®, Uni-Tranxene®)
- Diazepam (Valium®, Diazetop®)
- Lorazepam (Temesta®, Temesta Expidet®, Serenase®, Lorazetop®)
- Oxazepam (Oxazepam EG® (generisch))
- Prazepam (Lysanxia®)
Bijwerkingen van benzodiazepinen
Sommige mensen ervaren bijwerkingen door het gebruik van benzodiazepinen. Dit zijn de meest voorkomende bijwerkingen:
- sufheid, slaperigheid
- minder alert, concentratieproblemen
- slappe spieren
- somberheid
- geen zin in contact
- problemen met het geheugen
- minder zin hebben in seks
- een leeg gevoel
- gevaarlijke situaties onderschatten
- weinig zin hebben om iets te ondernemen
- snel geïrriteerd zijn door de omgeving
- benauwdheid
- sneller struikelen, vallen
- coördinatieproblemen
Neem contact op met je arts/psychiater/apotheker als je veel last hebt van bijwerkingen en je je zorgen maakt.
Afbouwen en stoppen
Om afhankelijkheid te voorkomen is het belangrijk benzodiazepinen niet te lang te gebruiken. Overleg met je arts of psychiater hoe je het best kunt stoppen. Het is het veiligst om rustig af te bouwen, zodat je niet te veel last krijgt van ontwenningsverschijnselen.
In België worden erg veel slaap- en kalmeringsmiddelen genomen. In het licht daarvan ontwikkelde de federale overheid een duidelijke visie en richtte ze een platform op om heldere informatie te geven over haar beleid en het gebruik van deze middelen. Hier vind je meer info.
Dit zijn een aantal veel voorkomende fysieke ontwenningsverschijnselen:
- stijfheid
- maagproblemen
- je grieperig voelen
- visuele problemen
- duizeligheid
Dit zijn een aantal veel voorkomende psychische ontwenningsverschijnselen:
- angst
- slapeloosheid
- nachtmerries
- geheugen- en concentratieproblemen
- depressieve klachten
- hallucinaties
- overgevoeligheid voor licht, geluid of aanraking
Ontwenningsverschijnselen verdwijnen doorgaans na een aantal weken. Soms duurt het langer, soms krijg je er helemaal geen last van. Bespreek je klachten en zorgen altijd met je arts of apotheker.
Bekijk de animatie “Hoe kom ik van medicatie af?”
Hebben benzodiazepinen effect op andere medicatie?
Bespreek altijd met je arts welke medicatie je allemaal slikt voor je start of stopt met een nieuw medicijn. Benoem ook eventuele supplementen die je slikt, of homeopathische middelen. Het kan gebeuren dat medicatie die je al slikt niet goed samen gaat met een nieuw middel. Benzodiazepinen kunnen je slaperig maken, andere medicatie kan dit verergeren, zoals:
- sommige pijnstillers
- antidepressiva
- antipsychotica
- valeriaan
- antihistamine / anti-allergie tabletten
- beta-blockers
Heeft alcohol invloed op benzodiazepinen?
Alcohol en benzodiazepines (ofwel slaap- en kalmeringsmiddelen) vormen geen goede combinatie. Ze versterken elkaars verdovende werking, met soms onvoorspelbare gevolgen. Naast enorme slaperigheid kan het ook agressie en vijandigheid bevorderen. Alcohol drinken als je benzodiazepinen slikt wordt dus sterk afgeraden.
Mag je autorijden als je benzodiazepinen slikt?
Het gebruik van slaap- en kalmeringsmiddelen leidt tot een verminderd reactie- en beoordelingsvermogen en kan er voor zorgen dat je slaperig wordt. Of je mag autorijden, hangt af van de dosering en van de tijd die is verstreken na de laatste inname. Kijk voor advies op de Nederlandse website Rij veilig met medicijnen.nl.
Mag je benzodiazepinen gebruiken als je zwanger bent?
Bespreek medicijngebruik altijd met een arts en/of verloskundige als je zwanger bent of wilt worden. Benzodiazepinen kunnen in principe worden gebruikt tijdens zwangerschap, bij een normale dosering zijn er geen speciale maatregelen nodig. Bij hoge doseringen, langdurig gebruik of in combinatie met andere medicijnen kan het ongeboren kindje gewend raken aan de medicatie. Na de geboorte kan het dan last krijgen van ontwenningsverschijnselen.
In de folder Benzodiazepinen bij de zwangerschap en in het kraambed van het Nederlandse Radboud umc lees je meer informatie.
Meer informatie over benzodiazepinen op volgende sites:
