Vraag

Hallo

Mijn zus hoort geluiden die wij niet horen. Hoe kunnen wij haar helpen? Het gaat van kwaad naar erger. Ze valt de buren lastig door te zeggen dat zij de oorzaak zijn. Ze zouden pompen hebben die oorverdovend lawaai maken, dan weer zijn het gasleidingen enz.

Bedankt alvast voor een antwoord

Antwoord

Bij een psychose kan het gebeuren dat geluiden veel sterker binnenkomen. In deze omstandigheden zijn mensen overgevoelig en ontstaan, onder stress, soms allerlei foute interpretaties. Dit leidt tot overlast. Die is soms binnen families op te vangen. Maar soms, zeker wanneer derden buiten de familie (zoals de buren) betrokken worden is dat moeilijker (je wil je dierbare tegen zichzelf beschermen en dat lukt niet goed). De wanhoop is dan begrijpelijk.
Het lijkt dat het alleen nog meer mis kan gaan en dat iedereen zit te wachten op een echte calamiteit. Natuurlijk moet ingegrepen worden wanneer daadwerkelijk (eminent) gevaar bestaat. Maar dat hoeft nu niet (hoewel bezorgd zijn begrijpelijk is). En zo lang er ruimte is en (echt) gevaar gevaar uitblijft, is er ruimte om een constructieve samenwerking te ontwikkelen.

Wat kan je doen? Er zijn enkele zaken waar je rekening mee moet houden:

1. ga niet zo maar in de tegenaanval. Wie van iets overtuigd is, is hiervan niet zo maar af te brengen. Je loopt het risico dat je niet (meer) vertrouwd wordt en als de vijand wordt gezien;
2. doe het niet alleen. Zoek bondgenoten en steun. In eerste instantie bij mensen die het vertrouwen hebben van je familielid (vrienden, broers en zussen (vaak beter dan ouders), de huisarts, collega’s, (ex-)behandelaren waarmee een goede band bestond, mensen met soortgelijke ervaringen,…)
3. kijk of er in het verleden geïnvesteerd werd om afspraken op te schrijven over hoe het best terug contact gemaakt kan worden met je familielid in tijden van crisis, wat hij/zij liever heeft of net heel pijnlijk vond in het verleden (bestaat er een crisiskaart voor deze situatie — een handleiding over hoe je familielid het best geholpen wenst te worden); kijk of in het verleden een vertrouwensgroep rond je familielid werd gevormd (een resource groepen, open dialogue,…) == indien dit er niet is, denk eraan om erin te investeren tijdens betere tijden voor de toekomst;
4. wanneer je in gesprek gaat, heb het niet over wat de ander doet, maar hoe jij je voelt (bijv. bezorgd)…
5. wanneer je in gesprek gaat, vertrek van de leefwereld van je familielid, zijn/haar beleven en help haar bekijken wat mogelijkheden zijn om de situatie (voor hem/haar) te verbeteren. Dit kan best moeilijk zijn, en misschien heb je hier wat hulp bij nodig. Maar veel mensen zijn nog steeds in staat om in dialoog te gaan en te herkennen dat sommige strategieën wel en sommige geen oplossing bieden (waarbij oplossingen die je zelf in de hand hebt, steeds beter zijn dan oplossingen waar je afhankelijk bent van veranderd gedrag van anderen). Is er iets beter te doen dan je buren te beklagen, zijn er alternatieven mogelijk die voor jou kunnen helpen (koptelefoon met muziek,…)

Er zijn geen tovermiddelen. Er is geen 100% zekere handleiding. Meer nog, de beste stuurlui (ik in dit geval) staan aan wal en hebben gemakkelijk praten. Maar dit zijn enkele tips uit de gereedschapskist die de moeite waard zijn om uit te proberen.

Philippe

Philippe Delespaul is een klinisch psycholoog en hoogleraar innovaties in de geestelijke gezondheidszorg aan de universiteit Maastricht. Hij heeft ervaring met wijkgerichte zorg en de ontwikkeling van weerbaarheid bij mensen met een psychose en hun betrokkenen.