Vraag

Mijn vriendin heeft als diagnose bipolariteit 2 en psychose-gevoelig.

Op één of andere manier weet ze op dergelijke wijze met haar stemmen te communiceren dat ze een ‘echte’ (tussen vette aanhalingstekens) weet te vermijden.

Heeft ze toch kans op een volledige psychose? En hoe merk ik dan het verschil?

Antwoord

Stemmen horen in het hoofd: het komt regelmatig voor. Niet alleen tijdens een acute psychose. Het hoeft ook niet steeds heel je leven in de war te sturen. In essentie is het een van de vormen waarop mensen bepaalde prikkels van binnen in of van buiten uit kunnen ervaren.

Er is een zekere aanleg voor nodig, maar om het tot 'echte' psychose te laten komen zoals jij het noemt, blijken daarnaast de invloed van persoonlijke stress, trauma, eventueel druggebruik, slaaptekort en nog wel andere persoonlijke factoren (en vooral een combinatie ervan) veel groter te zijn. De intensiteit van de stemmen en de alertheid voor prikkels worden dan immers zo overweldigend, onbegrijpelijk of bedreigend, dat je achterdochtig wordt. Dan spreken we van een psychose die zo belastend en ingrijpend is dat het niet meer lukt om gewoon te functioneren.

Je kan van zo’n psychose herstellen, maar de gevoeligheid om stemmen te ervaren, blijft dus vaak nadien ook nog aanwezig. Medicatie die de dopamine in het brein helpt te bedaren, kan die gevoeligheid helpen verminderen, maar soms lukt dit niet helemaal of wordt die medicatie niet zo goed verdragen als men zou willen. Bovendien doen deze medicijnen ook niets aan de oorzaken en aanleidingen van de stemmen.

Daarom is het belangrijk om vooral ook zichzelf nog veel beter te leren kennen. Om uit te zoeken welke specifieke beïnvloedende factoren je op de rand van de psychose kunnen brengen. Zodat je die factoren beter kan herkennen en opvangen. Zo kan je er samen met je vriendin bijvoorbeeld goed over proberen te waken dat ze regelmatig en genoeg slaapt. Het is ook raadzaam dat ze voor zichzelf probeert uit te zoeken wat voor haar zodanig stresserend is dat het de stemmen versterkt. En hoe ze daar dan tijdig de signalen van kan ontdekken en er dan ook op tijd zelfbeschermend mee kan omgaan.

De detectie van die risico-situaties en alarmsignalen, en wat er dan mee te doen, trachten we als hulpverleners vaak met cliënten in een crisisplan en crisiskaart op te nemen. Die proberen we dan samen ook te delen met de vertrouwelingen in de naaste omgeving, zodat die ook beter weten waar op te letten. Dat zou ook jullie dus kunnen helpen. Elders op Psychosenet vind je zeker meer uitleg over de crisiskaart.

Verder vinden sommige mensen in gesprek met hulpverleners – zoals jouw vriendin misschien ook – een manier om een minder bedreigende maar eerder zelfversterkende betekenis te geven aan de stemmen. Ze leren dan om de stemmen tot op zekere hoogte te accepteren, er op een andere manier naar te luisteren en mee om te gaan. Zo kunnen ze zich bijvoorbeeld assertiever opstellen tegenover beschuldigende of bevelende stemmen. Zo nemen de soms nog aanwezige stemmen nog wel een plaats in, maar is het wel jouw vriendin die hen de baas blijft.