Vraag

Beste,

Mag ik je advies vragen voor mijn nichtje van 11 die verleden week onverwacht ‘door het ijs is gezakt‘?

Uit het niets bleek er groot verdriet te zijn. Ze is het enige kind van mijn broer die al 6 jaar gescheiden is. Mijn nichtje leeft week om week bij mijn broer en ex-schoonzus. De ouders zijn betrokken op hun dochter, maar er is een ‘koude oorlog‘ tussen beide.

Mijn nichtje gaf deze week ook aan stemmen te horen. We lezen dat dit kan bij een normale ontwikkeling of bij een depressie, maar we zijn toch bezorgd omdat er langs zowel moeders als vaders kant een verhoogde kwetsbaarheid is voor depressie en psychosegevoeligheid.

Mijn vraag is: waar kunnen we terecht?

Verwijzing via de huisarts naar een kinderpsychiater lijkt de meest aangewezen weg, maar misschien hebben jullie ook een meer gespecialiseerd netwerk waar mijn broer met deze vraag terecht zou kunnen?

Mijn broer woont in de regio van Mechelen. Misschien is het beter om eerst via een klinisch orthopedagoog of psycholoog te gaan?

Graag jouw advies.
Alvast bedankt!

Antwoord

Beste,

Zoals je in je mail al aangaf is de ontwikkeling van stemmen bij jongeren niet iets waar je in paniek moet raken. Je geeft wel enkele bijkomende risicofactoren aan: een familiale belasting voor depressie en/of psychose en de leeftijd van 11 jaar. Verhoogde alertheid is op haar plaats.

Wat ook de symptomen en de bijkomende risicofactoren zijn, een self-fulfilling prophecy is een gevaar wanneer we in paniek raken en aannemen dat er een onmiddellijk gevaar is. De belangrijkste strategie is om in gesprek te treden (er zijn potentiële stressoren die besproken moeten worden) en niet normaliserend te reageren (niet elke kinderpsychotherapeut gaat op een neutrale manier met psychotische symptomen om — vaak anticipeert men ten onrechte een negatieve prognose of gaat men gewoon het gesprek uit de weg omdat men ten onrechte anticipeert dat spreken met iemand die stemmen hoort ook psychotisch is (wat niet hetzelfde is) en dat over psychotische symptomen in communicatie gaan tegen-gevindiceerd is).

De meeste jongeren die stemmen horen, weten van zichzelf dat ze andere belevingen hebben dan hun vrienden. Hier niet normaliserend op ingaan, betekent dat ze denken gek te worden en willen hier niet van beschuldigd worden. Ze trekken zich in zichzelf terug hetgeen normale realiteitstoetsing kan ondermijnen. Dit is niet goed.

Een therapie (of een normaliserend gesprek) bestaat uit het aanvallen of uitdagen van de psychotische symptomen (het is niet waar, je beeldt het je in). Eerder verken je met de andere de mogelijke betekenis en valideer je het gesprek. Zo blijf je in het gesprek.

Wat is dan de strategie? Zoek naar gesprekspartners (niet op bedreigende of paternalistische wijze). Dit kan via PsychoseNet, overkophuizen,… Dit kan soms via een verwijzing naar een psychotherapeut, gespecialiseerd in zorg voor psychotische kinderen. Maar dat is een verwijzing met de ondertiteling ‘psychiatrie’.

Gezien ikzelf in Nederland werk heb ik weinig zicht op de professionele hulpverlening in de buurt van Mechelen. Maar ik zou via het centrum voor geestelijke gezondheidszorg starten.

Met vriendelijke groeten.

Philippe Delespaul is een klinisch psycholoog en hoogleraar innovaties in de geestelijke gezondheidszorg aan de universiteit Maastricht. Hij heeft ervaring met wijkgerichte zorg en de ontwikkeling van weerbaarheid bij mensen met een psychose en hun betrokkenen.