Vraag

Beste,

Ik ben verpleegkundige in een geriatrische setting en zit met een probleem. Een van onze bewoners weigert steeds medicatie, hij heeft geen vertrouwen in ons en denkt dat we hem gaan vermoorden.

Hoe kunnen mijn collega’s en ik dit oplossen?

Antwoord

Beste mevrouw,

Dank om deze moeilijke vraag te stellen via Psychosenet. Ik doe mijn best om u zo zorgvuldig mogelijk te adviseren, maar dit is een heel ingewikkelde kwestie, niet alleen psychiatrisch-inhoudelijk maar ook deontologisch.

Patiënten die hun medicatie weigeren, kunnen dit doen vanuit verschillende beweegredenen. Het is mogelijk dat ze principieel tegen medicatie zijn, omdat het niet 'natuurlijk' is, of omdat ze denken dat alle klachten ook vanzelf verdwijnen, als je maar geduld hebt. Het kan ook vanuit een depressieve grondstemming zijn, dat ze het niet meer de moeite waard vinden om behandeld te worden, dat het allemaal te veel moeite kost. Een andere mogelijkheid is dat iemand echt paranoïde is, als een onderdeel van psychose, en daardoor overtuigd dat anderen een bedreiging vormen en kwaad willen doen.

In een geriatrische setting of een woonzorg-centrum is dit extra lastig, omdat mensen daar vaak geplaatst worden tegen hun wil, en ze daardoor de indruk hebben dat iedereen tegen hen is. Medicatie weigeren kan dan een vorm van protest zijn, tegen het ongewenste verblijf in die bepaalde zorginstelling. Het is dus extreem belangrijk om uit te zoeken waarom iemand zijn medicatie weigert. Is er een psychopathologisch probleem dat moet behandeld worden? Of is het situationeel, en ligt de ingangspoort tot samenwerking bij het zelfbeschikkingsrecht en bij gedeelde besluitvorming in de behandeling?

Wat nooit, maar dan ook nooit mag gebeuren, is medicatie toedienen zonder dat de patiënt het weet. Bijvoorbeeld vanuit onmacht de druppels toevoegen aan de koffie, of de pillen oplossen in yoghurt. Het druist lijnrecht in tegen de patiëntenrechten, en het ondermijnt de samenwerking die nodig is om tot een goede behandeling te komen. Het kan hulpverleners ook zuur opbreken, als er bijvoorbeeld een ernstige bijwerking optreedt, en de patiënt weet niet dat hij het geneesmiddel heeft ingenomen. Dan heeft die hulpverlener schade toegebracht aan de patiënt.

Als het om medicatie gaat, is het essentieel om eerlijk en transparant te communiceren. Patiënten moeten bijsluiters ter beschikking hebben, en moeten de mogelijkheid hebben om zelf de blisters te openen en te kijken welke producten in het potje liggen of in het pillendoosje.

In geval van paranoia moet het ook in een gesprek met de patiënt aan de orde komen, dat het behandelend team overtuigd is dat de medicatie essentieel is voor de gezondheid en het herstel van de patiënt, maar dat die het vanuit achterdocht niet inneemt, waardoor hij zichzelf te kort doet. Vaak ligt het in de kracht van de herhaling, om de patiënt van gedacht te laten veranderen.

Ik wens jullie alvast veel inspiratie om met deze patiënt in gesprek te gaan, en veel succes in zijn of haar herstelverhaal.