Als psychotherapeut, met werkervaring op een behandelafdeling voor psychose en vanuit haar ervaring met een psychosegevoelige mama kunnen we van Kim Demeulenaere veel leren.

Ongewapend en puur in haar kwetsbaarheid

Zelf ben ik naar mijn weten niet psychose gevoelig, maar ik ben opgegroeid met een moeder die dat wel is.
6 maanden na de bevalling (ik ben enig kind) heeft mijn moeder een ernstige psychotische opstoot gekregen. Ook wel een postpartum psychose genoemd. Als kind had ik het vaak moeilijk om te begrijpen wat er aan de hand was. Ze spookte soms rond in huis met ogen als een verlaten pand. Ik schreef hierover ooit een fragment dat verduidelijkt waarom psychose zo nauw aan mijn hart ligt:

Wat gebeurd is, is ondenkbaar. “Wanneer ben je voor het eerst psychotisch geworden?”
“Toen ik een kindje kreeg.” Ze sprak alsof ik niet aanwezig was. “De stemmen zijn begonnen als ik stond te dweilen.” “Ik wilde dat kind dat niet aandoen, dus ik zei: de stemmen zijn er weer!” En hop Kimmetje verstopte zich onder de tafel en kwam giechelend weer tevoorschijn.

Hoewel het voor mij niet vreemd was dat zij stemmen hoorde, probeerde ik aandachtig vat te krijgen op wat mij dagdagelijks zo kon verontrusten. Mijn moeder is ongewapend en net daarom intrusief en puur in haar kwetsbaarheid. Dat is wat mij altijd heeft ontroerd, maar in eerste instantie moeilijk was om te dragen omdat ik als kind zelf nog zo kwetsbaar was.

Luisteren voorbij mijn eigen taboe

Toen ik als stagiaire begon op de psychose afdeling, werd net die confrontatie met kwetsbaarheid draaglijker. Ik kon aan de slag met het begrip psychose in een integer team en ondervond dat ik eigenlijk heel vindingrijk was geworden in het vinden van contact met mensen die onbereikbaar lijken of net griezelig dicht kwamen. Luisteren voorbij mijn eigen taboe, was mij niet vreemd. Tot mijn grote verbazing kon de ontwrichting van het psychotisch contact mij niet echt treffen. Ik was het gewoon.

Oog voor de originaliteit van psychotisch kwetsbaren

Toch raakte de kwetsbaarheid mij nog heel diep en vaak nog steeds. Psychose gaat voorbij het grijpbare en daar zit iets in van schoonheid, maar ook iets onvoorspelbaars en ondraaglijks. Via de psychoanalyse en de onwaarschijnlijke samenwerkingsverbanden met andere hulpverleners en familieleden kon ik mij fascineren voor het onverwachte van de psychose. Er kwam een liefde voor taal, menselijkheid en oog voor de originaliteit van psychotisch kwetsbaren. Hoe schokkend de rauwheid van een ernstige psychose ook kan zijn. Het is een toestand die opkomt, maar ook weggaat indien de omgeving of de context het toelaat.

Omgaan met psychose vraagt eerlijkheid met onszelf 

Het confronteert ons met onze eigen verdeeldheid als naaste. In het zorgen voor een ander, vergeten we soms te zorgen voor onszelf. Een grote bezorgdheid kan leiden tot uitputting en gevoelens van eenzaamheid, terwijl men zich in de psychose enkel maar meer geviseerd voelt. Een moeilijke en pijnlijke relationele impasse om uit te geraken. Precies daarom schreef ik dit boek om draagvlak te bieden en kapstokken aan te reiken in de mate van het mogelijke, maar met grote integriteit voor diegenen die psychotisch kwetsbaar zijn.

‘Psychose: een gids doorheen een ongrijpbaar concept’ kan je via deze link bestellen.