Een psychose wordt niet per se veroorzaakt door trauma, maar uit onderzoek blijkt wel dat het meemaken van een trauma de kans op een psychose flink vergroot. Met trauma bedoelen we dat je nare dingen meemaakt of hebt meegemaakt, waar je in het dagelijks leven last van blijft hebben.
Vaak wordt bij trauma gedacht aan zeer schokkende gebeurtenissen zoals ernstige fysieke mishandeling of seksueel misbruik. Dat klopt ook zeker, maar in feite kan een trauma veroorzaakt worden door elke gebeurtenis die voor jou persoonlijk heel ingrijpend is geweest, hoe groot of klein ook.
Trauma en psychose
De relatie tussen een trauma en psychotische ervaringen is soms erg duidelijk en direct. Direct na een schokkende ervaring komen stemmen horen en gevoelens van achterdocht regelmatig voor. Soms is de schokkende ervaring een trigger die een psychose uitlokt, soms is de ervaring ook een onderdeel van de psychose. Iemand kan bijvoorbeeld de stem van een dader horen, of zich achtervolgd voelen door iemand die betrokken was bij de schokkende gebeurtenis.
Uit onderzoek in Nederland blijkt dat zo’n 16% van onze noorderburen die in zorg zijn voor een psychotische stoornis daarnaast ook PTSS (posttraumatische stress stoornis) heeft. Deze mensen hebben vaak ernstigere klachten en functioneren minder goed dan mensen met psychotische klachten zonder PTSS. Het uitvragen van trauma’s en behandelen van eventuele PTSS-klachten is dan ook heel belangrijk.
Psychose en trauma
Het meemaken van een psychose, met alle gevolgen van dien, kan voor iemand ook traumatisch zijn. De inhoud van een psychose kan erg beangstigend zijn, iemand kan letterlijk doodsangsten uitstaan en vrezen voor zijn of haar leven. Daarnaast kan ook de inzet van politie en hulpverleners als traumatisch worden ervaren, bijvoorbeeld wanneer iemand gedwongen wordt opgenomen en in een isoleercel moet verblijven. Dit soort ervaringen kunnen tot PTSS leiden.
Traumabehandeling effectief bij psychose
Psycholoog en onderzoeker David van den Berg geeft traumabehandeling aan mensen met psychosegevoeligheid. Vroeger was men in de veronderstelling dat je bij deze doelgroep heel voorzichtig moest zijn met het behandelen van trauma. Het zou opnieuw een psychose uitlokken, was de gedachte. Uit Davids onderzoek blijkt: wanneer je een veilige omgeving biedt en een goede vertrouwensband met elkaar hebt opgebouwd, dan is traumabehandeling heel goed mogelijk. Een dergelijke behandeling draagt bij aan het herstelproces. Bekijk de video van David over het verband tussen trauma en psychose.
Transgenerationele trauma’s: van generatie op generatie
Minder duidelijk aanwijsbaar zijn trauma’s die in je familie hebben plaatsgevonden. Heftige gebeurtenissen die niet in jouw leven zijn gebeurd, zoals de tweede wereldoorlog die je opa’s en oma’s hebben meegemaakt. Wetenschappelijk onderzoek en therapeutische sessies zoals psychoanalyse, transactionele analyse en familieopstellingen tonen aan dat een psychose ook een reactie kan zijn die voortkomt uit collectieve familietrauma’s of familiegeheimen die generaties lang worden doorgegeven. Men spreekt dan van ’transgenerationele overdracht’.
Epigenetica: de invloed van omgevingsfactoren op je DNA
Onderzoek heeft aangetoond dat traumatische gebeurtenissen invloed hebben op je DNA. Zo kan het feit dat je gepest werd op jonge leeftijd ervoor hebben gezorgd dat er een kleine verandering in je DNA heeft plaatsgevonden waardoor genen ‘aan of uit’ zijn gezet. Het onderzoek naar de invloed van omgevingsfactoren op je DNA wordt epigenetica genoemd.
Meer informatie over trauma en psychose:
