Lees de highlights uit het verslag van een bezoek aan Soteriahuis BERN. Een verslag dat is opgemaakt door psychiater Ludi Van Bouwel, voortrekker om in Vlaanderen het eerste Soteriahuis uit de grond te stampen. Een project dat volledig aansluit bij de visie van PsychoseNet België.

Minder ontreddering en vervreemding tijdens crisis

In 1984 richtte Luc Ciompi Soteria Bern op. Hiermee bracht hij het model van het Soteria huis, dat Loren Mosher had ontwikkeld in Californië, naar Europa. Een Soteriahuis is een gewoon huis in een dorp of een stad waar mensen in een psychotische crisis gepaste zorg krijgen in een kleinschalige setting. Er is een context die veiligheid biedt, zonder deze mensen van de maatschappij te isoleren. De omkadering gebeurt door professionelen, naastbetrokkenen en ervaringswerkers die zorgen voor een continue aanwezigheid en een kwalitatieve benadering voor een persoon in crisis. In een Soteriahuis nemen zowel de gasten als de leden van het team alle aspecten van het dagelijks leven op zich, en dit in een aangename, huiselijke omgeving. De personen in crisis en de teamleden dragen samen de verantwoordelijkheid voor het reilen en zeilen in het huis. Er is een minimaal gebruik van medicatie en de afspraken hieromtrent worden steeds in onderling overleg genomen. Deze aanpak brengt een aantal substantiële persoonlijke voordelen met zich mee. De afwezigheid van dwangmaatregelen, de aanpak en de huiselijke setting dragen bij tot minder ontreddering en vervreemding tijdens de crisis.

Integratie van Soteriahuis in de lokale geestelijke gezondheidszorg

Luc Ciompi ijverde ervoor dat het Soteriahuis in Bern werd geïntegreerd in de plaatselijke geestelijke gezondheidszorg en stelde medicatie voor, indien dit nodig was. Naast de centraal milieutherapeutische elementen van ‘being with’ en ‘doing with’ werden systematisch een psychodynamische en Open Dialogue benadering toegevoegd. Ook het betrekken van mensen met psychose ervaring werden geïntegreerd in de werking. Al deze elementen zorgden ervoor dat Soteria Bern 40 jaar bleef bestaan en niet meer weg te denken is uit de reguliere psychiatrie in Bern. Gans dit ontwikkelingsproces droeg er eveneens toe bij dat in 2021 Soteria Bern werd uitgeroepen door de WHO als één van de 28 ‘Good practice’ voorbeelden wereldwijd, waar met respect voor de rechten van de mens een persoonsgerichte psychiatrie wordt aangeboden.

Nood aan breed internationaal netwerk voor Soteria

De 40^ste verjaardag van Soteria Bern kon niet onopgemerkt voorbijgaan.  De hoofdarts van dit huis organiseerde een internationale bijeenkomst op 20 juni 2024 voor mensen overal in de wereld, die op één of andere manier in een Soteriawerking betrokken zijn. Doel van deze bijeenkomst was een onderlinge kennismaking en een brainstorm over de Soteriawerking in de toekomst.

Een belangrijke topic was de noodzaak tot validering van de Soteria Fidelity Scale zodat meer rigoureus wetenschappelijk onderzoek mogelijk wordt. Dit wetenschappelijk onderzoek is noodzakelijk om een breder draagvlak voor Soteria in de wereld te realiseren. Ook de uitbreiding van een Soteriawerkgroep over de ganse wereld kan hierin een rol vervullen. Zo zijn het Duitstalig Soteria netwerk IAS (Internationale Arbeitsgruppe Soteria) in Duitsland en Zwitserland en het Engelstalig netwerk ISPS (International Society for Psychological and Social approaches to Psychosis) organisaties die pleiten voor een humane, destigmatiserende zorg voor psychose met sterke nadruk op psychosociale benaderingen waarbij trialoog tussen professionelen, mensen met psychose ervaring en familieleden hoog in het vaandel staat.

Ervaring aan het woord

Mensen met psychose ervaring en ‘Angehörigen’ krijgen het eerste woord. De Wereld Gezondheidsorganisatie pleit voor beleid met respect voor rechten van de mens. Mensen getuigen hoe de opvang in een Soteriahuis als doorslaggevend voor hun herstel ervaren wordt. Ook mantelzorgers onderstrepen de verwelkomende warme opvang van hun naasten.

De Soteriabenadering past in het kader van de UN richtlijnen voor de Community Mental Health Services. Vandaar een oproep aan het nationale beleid en wetgeving in elk land in lijn met het Verdrag inzake de Rechten van het Kind (CRPD) en andere internationale standaarden voor de rechten van de mens Soteria te erkennen. En verder de Soteriabenadering wereldwijd als standaard voor een psychotische crisis in elke gezondheidssysteem te implementeren.

Bijdrage vanuit België

De bijdrages vanuit UK en België, – beide landen waar nog geen Soteriahuizen bestaan- illustreerden dat zowel mensen met psychose ervaring als hun familieleden best samen met professionelen het roer in handen nemen om hun pleidooi te versterken. Dag Van Wetter, Stafmedewerker en Open Dialogue Companion in vzw Psyche én kernwerker van El Camino Bekegem, illustreerde op enthousiaste wijze hoe vanuit Open Dialogue en Open Kring bijeenkomsten  in El Camino naar een Soteriahuis wordt toegewerkt door ‘companions’ bij elkaar te brengen. Hij benadrukte hierbij dat de zeven principes van de Open Dialogue benadering hand in hand gaan met ‘being with’ en ‘doing with’ elementen van de Soteriabenadering. Verbinding en warme nabijheid staan hier centraal.

Hinderpaal bij de oprichting van een Soteriahuis

Aan het einde van de dag kwam prof dr med Pesach Lichtenberg, Director van Soteria Inpatient Unit in Jerusalem, aan het woord en wist hij heel de zaal te begeesteren door oplossingen aan te reiken voor elke hinderpaal waarmee men geconfronteerd wordt bij de oprichting van een Soteriahuis. Het overtuigende onderzoek van zijn medewerker, Avraham Friedlander, dat ook in het Israëlisch parlement werd voorgesteld,  wist dit land te mobiliseren tot de oprichting van 30 Soteriahuizen in minder dan 10 jaar tijd in Israël. De wetenschappelijke dag werd afgesloten door een panel bestaande uit mensen met psychose ervaring en ‘angehörigen’. Zij hielden allen een pleidooi voor een breder toepassen van de Soteriabenadering in de ganse wereld.

Met een warm gevoel vanbinnen en met een verbonden engagement om mensen met psychosegevoeligheid te ondersteunen ging iedereen naar huis.

Op de foto van deze blog zie je alvast de Belgische delegatie met de verbindende koord van El Camino en Luc Ciompi in het midden. Van links naar rechts: Alan Veys, Dirk Snauwaert, Dag Van Wetter, Luc Ciompi, Rika Rotsaert, Jan Godderis, Ludi Van Bouwel en Stefaan Huyghebaert.

ISPS organiseert 25 oktober een studiedag ‘Need adapted Care for- psychosis

Lees meer over de werkgroep Soteria Vlaanderen