‘Stigma is een ondefinieerbare negatieve component die zorg belemmert. Het is als een brandmerk of litteken dat je draagt en gezien wordt, waardoor anderen je negatief bejegenen.’ (Kirsten Catthoor in ‘Uitgedokterd‘)
Psychische kwetsbaarheid en stigma
Wie psychisch kwetsbaar is, wordt erg vaak geconfronteerd met stigma. Psychosegevoeligheid, dat vaak in één adem genoemd wordt met schizofrenie, is bij uitstek een van meest gestigmatiseerde geestestoestanden. Er bestaan heel wat misvattingen over en ook berichtgevingen in de media hebben ertoe bijgedragen dat het beeld dat mensen hebben van iemand met een psychosegevoeligheid erg negatief is, wat op zijn beurt de schaamte en het zelfstigma doet toenemen.
Soorten stigma
Zelfstigma is een van de hardnekkigste vormen van stigma. Het is het beeld dat je op een manier van jezelf hebt nadat je een psychose of psychisch probleem hebt gehad. Dat gaat vaak gepaard met erg veel schaamte. Je houdt het vaak angstvallig verborgen voor anderen omdat je bang bent voor hun oordeel.
Maatschappelijk stigma is de manier waarop ‘de maatschappij’ kijkt naar mensen met een psychische kwetsbaarheid. Dat gaat niet altijd gepaard met de nodige mildheid. Vaak wordt er geoordeeld zonder jouw achtergrond te kennen. Taal kan daarbij een heel erg stigmaversterkende functie hebben. Nog te weinig wordt stilgestaan bij de ‘juiste’ woordkeuze. ‘Zot, zottenkot, wacko’, het is snel gezegd maar kan nog lang een erg vernietigende en herstelbelemmerende invloed hebben.
Associatief stigma is een vorm van stigma waarbij het stigma afstraalt op de mensen in jouw omgeving. Daardoor durven naasten of familieleden er niet openlijk over te praten. Maar ook hulpverleners kunnen negatief bekeken worden omdat ze in de sector van de geestelijke gezondheidszorg werken.
Psychiater Kirsten Catthoor schreef er een boeiend doctoraat over.
Hier vind je o.a. meer informatie over stigma.
Stigmadoorbrekende initiatieven
Precies omdat stigma het herstel kan belemmeren worden tal van acties ondernomen om het taboe rond psychische kwetsbaarheid te doorbreken. Elk ziekenhuis neemt initiatieven om het stigma te bestrijden, vaak door sporadische acties. Daarnaast heb je ook organisaties die zich hier gericht op toeleggen.
Te Gek!? is een begrip in Vlaanderen. Al meer dan 10 jaar zet Te Gek!? zich in om geestelijke gezondheid bespreekbaar te maken en streeft ze naar een juiste kijk op mensen met psychische problemen.
De Vlaamse Vereniging voor Geestelijke Gezondheidszorg zet campagnes op om het taboe te doorbreken. Een van haar blikvangers is de 10 daagse campagne naar aanleiding van de Werelddag geestelijke gezondheid op 10 oktober. Hier vind je informatie over de campagne ‘Samen Veerkrachtig’ in 2017. Te Gek!? en de VVGG werken de laatste jaren steeds meer samen.
StigWA is een project van Psychiatrisch Centrum Bethanië, Algemeen Ziekenhuis Sint-Jozef en gemeente & ocmw Zoersel . Om het taboe te doorbreken organiseren ze tal van activiteiten. Kijk gerust eens op hun website.
’t Eén & ’t ander is een initiatief van het Heilig Hart ziekenhuis in Ieper. Het is een winkel met net iets meer. De producten die verkocht worden in ’t één & ’t ander zijn handgemaakte producten die het verhaal vertellen van de mensen die ze creëerden. Mensen die om één of andere reden terecht kwamen in een psychiatrisch ziekenhuis.
Out of my box is een initiatief van het Psychisch ziekenhuis Hieronymus in Sint-Niklaas. Het is een band bestaande uit cliënten en hulpverleners met muzikaal talent. Samen maken ze muziek, waaronder ook eigen nummers. De band treedt op op verschillende evenementen en bracht ook haar eerste CD ‘Just do it’ uit.
Altijdlentenadewinter is een initiatief van auteur Brenda Froyen, mogelijk gemaakt door de financiële steun van de Socialrun. Brenda kreeg zelf in 2012 een post-partum psychose, bezoek en beterschapkaartjes kreeg ze daarentegen bijna niet. Met dit project wil ze iedereen oproepen om de lente op te sturen naar hen die het mentaal zwaar hebben. Kunstenaars uit België en Nederland met een psychische kwetsbaarheid leverden werken aan rond het thema hoop. Bekende auteurs uit beide landen schreven een bemoedigende boodschap. Met dit project wil de auteur ‘hoop’ geven en laten weten dat er nog aan hen gedacht wordt. Omdat hoe donker het ook is, hoe lang de winter ook lijkt te duren, het wordt altijd weer lente.
Ken je zelf nog inspirerende voorbeelden om aan het lijstje toe te voegen, contacteer ons zeker.
