Psychosenet zette, naar aanleiding van het advies van de Belgische Hoge Gezondheidsraad over de DSM5 een patiëntenbevraging op. 403 patiënten vulden de enquête in, waarvan 203 Belgen en 200 Nederlanders.
Hier vind je een toelichting bij deze bevraging.

Reacties op het advies van de Hoge Gezondheidsraad rond DSM5

In juli 2019 kwam de Hoge Gezondheidsraad in België met een advies rond het gebruik van de DSM-diagnoses, een advies dat heel wat reacties uitlokte bij psychiaters en ook psychologen. De Vlaamse Vereniging voor Psychiatrie reageerde onder andere in de Knack. Zo schreven Kirsten Catthoor en Frieda Matthys:

“Psychiaters stellen een diagnose in overleg met de patiënt, in een model van gedeelde besluitvorming. Klachten en symptomen worden beluisterd en bevraagd, en aangevuld met informatie van belangrijke derden zoals familieleden. Deze manier van werken vereist van de psychiater een grote dosis inlevingsvermogen, maar ook bescheidenheid en vooral veel tijd. […] Psychiater en patiënt werken samen in vertrouwen, respect en eerlijkheid.”

Koen Lowet van de Vlaamse Vereniging voor klinisch psychologen reageerde in Eos:

“Psychologen passen de herstelgerichte benadering nu al toe. Ze leggen altijd de nadruk op de mogelijkheden die een patiënt nog heeft en hoe hij of zij zinvol kan leven met een psychische kwetsbaarheid.”

Een vragenlijst voor patiënten

Psychosenet besloot om een patiëntenbevraging op te stellen. Daarmee wilden we nagaan in welke mate de beweringen van de Vlaamse Vereniging voor Psychiatrie én de psychologen stroken met hoe patiënten hun diagnosestelling beleven. Professor Stijn Vanheule van de Universiteit Gent en professor Jim van Os van de Universiteit Utrecht stelden mee de vragenlijst op.

In Nederland werd de enquête vooral verspreid via de website en nieuwsbrief van Psychosenet. In België deelden ook de patiëntenverenigingen UilenSpiegel en Ups & Downs de bevraging. Ook Opgang werd aangeschreven. Werden daarmee àlle patiënten bereikt? Zeker niet. In eerste instantie reageerden 300 respondenten.

Eerste resultaten

De eerste analyse van de resultaten werd uitgevoerd door Anne Marsman, hoofdredacteur van Psychosenet en onderzoeker aan de Universiteit Maastricht. Die analyse werd gepresenteerd op 12 september 2019 op het ronde tafelgesprek rond diagnostiek georganiseerd door de Vlaamse Vereniging voor Psychiatrie. Er werd nauwelijks ingegaan op de resultaten.

De reacties waren als volgt samen te vatten: Er is nood aan een gemeenschappelijke taal – er is immers geen alternatief. De DSM diagnoses zijn de basis voor wetenschappelijk onderzoek. En wetenschappelijk onderzoek moet toch steeds ingezet worden in de geestelijke gezondheidszorg. Bovendien zou deze bevraging rond de DSM5 ‘biased’ zijn omdat ze verspreid werd vanuit Psychosenet.

En daarmee werden de ‘vooringenomen’ antwoorden van 300 patiënten aan de kant gezet. De enquête werd verder verspreid. Een 100 extra respondenten antwoordden. Een tweede analyse werd uitgevoerd door onderzoekster Lisa Colman van de Universiteit Gent onder leiding van Professor en gezondheidssocioloog Piet Bracke.

Kanttekeningen

We presenteren u graag de resultaten. In totaal namen 403 cliënten deel aan de bevraging, waarvan 203 Belgen en 200 Nederlanders. We interpreteren de grafieken niet. Twee kanttekeningen willen we wel maken:

1. Als  36,1% van de Belgische respondenten drie of meer diagnoses krijgt en in Nederland is dat zelfs 45,7%, in welke mate is wetenschappelijk onderzoek dat gebaseerd is op deze DSM-diagnostiek betrouwbaar?
2. Psychosenet heeft geen enkel belang bij de uitslag van deze enquête. We zijn een onafhankelijke instantie los van farma of overheid. De belangen van patiënten én familie staan op de eerste plaats. Als ‘de patiënt’ aangeeft dat de DSM-diagnose hem helpt, dan is de discussie gesloten. Maar dé patiënt blijkt niet te bestaan. Laat ons dus het debat in alle sereniteit voeren, in het belang van de patiënt, of op zijn minst in het belang van hen die deze enquête invulden.
3. Wetenschappelijk onderzoek beperkt zich niet tot laboratoria. Wetenschappelijk onderzoek betekent ook patiënten bevragen naar hun beleving. Dit was een klein exploratief onderzoek. We stellen alle data, vragenlijsten én resultaten ter beschikking opdat de Vlaamse Vereniging voor Psychiatrie én de Vlaamse Vereniging voor klinische psychologen hier verder mee aan de slag kunnen gaan.

Hier vind je de volledige resultaten.