Ana Teixeira, postdoctoraal onderzoeker bij het Centrum voor Contextuele Psychiatrie, onderzoekt of smartphone en apps zoals die nu vooral bij mensen met psychotische symptomen worden gebruikt uit te breiden zijn naar mensen met andere geestelijke gezondheidsproblematieken. De blog is vertaald vanuit het Engels door Karlijn Hermans.

Ecologische Momentane Interventies: hulp is altijd bij je!

De afgelopen jaren zijn smartphones een zodanig onderdeel van ons dagelijks leven geworden dat sommige mensen zelfs zeggen dat ze een verlenging zijn van hun eigen lichaam. Smartphones worden voor zoveel meer gebruikt dan voor bellen, berichtjes sturen, e-mails checken en het luisteren naar muziek. We kunnen een hele reeks handige apps downloaden om aan onze persoonlijke, sociale, vrijetijds- en werkgerelateerde behoeften te voldoen.

Ecologische Momentane Interventies – wat zijn dat?

Smartphones en apps hebben ervoor gezorgd dat we nieuwe gewoontes hebben ontwikkeld en kunnen dus ook gebruikt worden om gedragspatronen te identificeren, bijhouden en zelfs veranderen. Vandaar dat we de afgelopen tijd een enorme toename zien van zogenaamde Ecologische Momentane Interventies (EMI’s). Dit zijn interventies in het dagelijks leven die worden aangeboden via smartphone apps. Hiermee kunnen we behandelingen op maat maken voor de persoon. Ze zijn gericht op het voorkomen en behandelen van geestelijke gezondheidsproblematiek en het verbeteren van welzijn. Het is een manier om op een relatief goedkope manier behandelingen aan te bieden, en deze daarom ook beschikbaar te maken voor een veel grotere groep personen dan het geval is bij reguliere behandelingen.

Blended interventie

EMI’s kunnen aangeboden worden als een preventief handvat of als een aanvulling op normale therapie. In het laatste geval wordt het ‘blended interventie’ genoemd. Op deze manier hebben EMI’s het voordeel dat ze mensen kunnen helpen om vaardigheden en strategieën die ze in de behandelkamer geleerd hebben, in hun eigen dagelijks leven toe te passen. Dit is vooral belangrijk omdat mensen over het algemeen goed zijn in het aanleren van helpende strategieën in de omgeving van de behandelkamer, maar vaak worstelen met het toepassen van deze strategieën in verschillende situaties in het dagelijks leven.

Ecologische Momentane Interventies zijn eigenlijk mini-behandelingen

Op deze momenten kunnen EMI’s daarom goed helpen. Het woord zegt het al: Ecologische Momentane Interventies zijn eigenlijk mini-behandelingen die in het echte leven aangeboden worden via de smartphone, die iedereen vaak bij zich draagt. EMI’s helpen je herinneren aan wat je in behandeling of therapie hebt geleerd. Door het bijhouden van de verschillende omgevingen waarin je je bevindt met de bijbehorende gedachten, stemming, gedrag en symptomen door de dag heen zijn EMI’s ook uitermate geschikt om passende hulp te bieden op het moment dat je deze het meest nodig hebt.

Een voorbeeld: wanneer de smartphone app oppikt dat je stressniveau toeneemt, kan een specifieke oefening of strategie aangeboden worden die je helpt om op dat moment met de stressvolle situatie om te gaan. Deze zogenaamde ‘net-op-tijd interventies helpen je dan herinneren aan de strategieën die je hebt geleerd in de behandelkamer, de strategieën die je daar al goed beheerste.

Wat doet het Centrum voor Contextuele Psychiatrie met EMI’s?

In 2016 heeft het Centrum voor Contextuele Psychiatrie (CCP) het INTERACT project gestart. Dit is een gerandomiseerd klinisch onderzoek waarin een nieuwe blended interventie wordt getest: Acceptance and Commitment Therapy (ACT) in het Dagelijks Leven (ACT-DL).

ACT-DL is een innovatieve EMI waarin ACT is geïntegreerd in een smartphone app. Hiermee kan deze app dus gebruikt worden als aanvulling op ACT in de behandelkamer.

Het was ontwikkeld om de vaardigheden die mensen leren tijdens ACT sessies in de behandelkamer te gebruiken en te oefenen in hun dagelijks leven. De effecten van de ACT-DL app zijn getest bij mensen die zich in de vroege fase van psychose bevinden en/of psychotische symptomen ervaren of een psychotische episode hebben gehad. Het doel van deze interventie was het verlagen van last van deze symptomen, het verbeteren van sociaal functioneren, het aanleren van meer flexibel gedrag, om te gaan met stressvolle ervaringen en het bevorderen van het gevoel in je kracht te staan.

Wat zijn de meest recente ontwikkelingen in dit onderzoek?

De bevindingen van de eerste jaren onderzoek naar de ACT-DL app hebben ertoe geleid dat het IMPACT team binnen CCP op dit moment werkt aan een nieuwe en verbeterde versie van de ACT-DL app.  Ze gaan de app verbeteren en optimaliseren door gebruik te maken van informatie die verkregen wordt uit focusgroepen en interviews met zowel ACT therapeuten, als deelnemers die hebben meegedaan aan de eerste INTERACT studie.

Dit is erg belangrijk omdat tot nu toe maar weinig studies hebben onderzocht hoe therapeuten en deelnemers de app eigenlijk hebben ervaren en beoordelen. Deze groep mensen is in de meeste studies tot nu toe ook maar weinig betrokken in de ontwikkeling en optimalisatie van EMI’s.

Over het algemeen laten de eerste resultaten zien dat gebruikers de app behulpzaam vinden in het integreren van ACT vaardigheden in hun dagelijks leven. Deelnemers hebben goede suggesties gegeven met betrekking tot hoe de app meer gebruiksvriendelijk en aantrekkelijker kan gemaakt worden, maar ook hoe deze nog meer kan gepersonaliseerd worden naar ieders behoefte. Ook gaven ze tips hoe ze graag feedback zouden willen ontvangen op hun gedragspatronen.

En wat is het doel voor de toekomst?

Ons doel is om de app zoals die nu vooral bij mensen met psychotische symptomen wordt gebruikt, uit te breiden naar mensen met andere geestelijke gezondheidsproblematiek. We willen de app ook graag beschikbaar maken voor de klinische markt, zodat therapeuten en cliënten er beiden gebruik van kunnen maken, ofwel als een handvat om te gebruiken in de klinische praktijk ofwel als ondersteuning van de implementatie van ACT strategieën in het dagelijks leven.

Stelt u zich eens voor dat u zo een app zou kunnen gebruiken. Zou het uw leven kunnen verbeteren?

Bekijk ook het filmpje waarin professor Inez Germeys uitlegt wat zo een app kan betekenen.

Het team van het Centrum voor Contextuele Psychiatrie onder leiding van Professor Inez Germeys verzorgt een tweewekelijkse blog over nieuwe ontwikkelingen in de wetenschap op het gebied van psychiatrie in het algemeen en psychose in het bijzonder. (www.ccp-leuven.be;  Center for Contextual Psychiatry; twitter: @ccp-leuven; @inezgermeys; @reskarlijn)