Op deze manier maakt hij kennis met de coulissen van de geestelijke gezondheidszorg. PsychoseNet vroeg hem een blog te schrijven over deze belangrijke aftrap.

Zelfmoord heeft een zachte inleiding nodig

Mag een blog beginnen voordat hetgeen waarover geblogd dient te worden, begon? Mag het beginnen voordat het begon, zodat je nooit kunt hopen er een eind aan te knopen. Vanaf de start loopt dit verhaal dubbel, zichzelf in de knoop. Edward had twee gezichten, dat is een verwijzing naar een lied van Tom Waits, dat ik zelf niet eens zo goed ken, maar het gaat over zelfmoord en ik wil het hebben over zelfmoord en zelfmoord heeft een zachte inleiding nodig want mensen zijn bang van zelfmoord. Dus bij deze.

Eindelijk vol goesting praten over zelfmoord

De dood is geen alleenrecht van de (geestelijke) gezondheidszorg, maar suïcidaliteit is wel een levensbedreigende psychische kwetsbaarheid. Van zelfmoord ga je dood. Een persoonlijke vraag rond zingeving en betekenis en een maatschappelijk risico waar preventie en behandeling voor nodig zijn. Hoe verbind je die twee? Probeer je in een spagaat te staan met het risico dat je je liezen scheurt? Loop je heen en weer met het gevaar dat je natuurlijk net niet daar bent waar je zou moeten zijn? Of kies je resoluut voor één van de twee pistes en probeer je verbinding te houden met de andere kant door lijntjes uit te gooien. Er zal geen juist antwoord zijn en er zal altijd geschipperd moeten worden. Ook in dit blog worden zelfmoord en suïcide, wetenschap en levensessentie met elkaar verwisseld.

Zorpad Suïcide van Netwerk SaRA wordt voorgesteld

We komen binnen in een warme zaal met zachte, rode klapzetels. Het heeft meer weg van een theaterzaal dan van een auditorium in een ziekenhuis. Zorgpad Suïcide van Netwerk SaRA wordt voorgesteld. Het is een professioneel uitgedacht project dat wil inzetten op zorgcontinuïteit en samenwerking tussen verschillende organisaties binnen de Antwerpse geestelijke gezondheidszorg. Net die continuïteit in zorg blijkt één van de voornaamste knelpunten te zijn bij suïcidepreventie. Transparantie, samenwerking, respect voor de mens en haar omgeving zijn kernwoorden doorheen de voormiddag.

Zelfmoord aan het woord

Hoe zorg je er dan voor dat de professionals die voor de zoveelste keer samenkomen in een warm en gezellig zaaltje met koffie, thee en broodjes in de middag, de eenzame koude voelen van zelfmoord. Hoe zorg je ervoor dat het ‘Zorgpad Suïcide’ geen abstracte opstapeling wordt van cijfers, risicofactoren en mogelijke interventies, maar dat het vlees en bloed krijgt, diepgang en doorvoeling. Je laat zelfmoord aan het woord. Je nodigt een spreker uit die ervaringsdeskundige is, die zelf aan zelfmoord heeft gedacht, die vrienden aan zelfmoord heeft verloren én, misschien wel het belangrijkst, die durft spreken met een krop in zijn keel. Want zelfmoord moet bespreekbaar worden, maar niet gebanaliseerd.

Ervaring delen is dapper

Zelfmoord is een gewone gedachte over leven en dood, over zijn en niet zijn. Ergens (even) niet willen zijn, is niemand vreemd. Er helemaal niet meer willen zijn, zelfmoord willen plegen, is diezelfde gewone gedachte doorgedreven tot de meest absolute vorm. Het is dapper om aan de uiteinden van een spectrum te gaan staan. Het vergt lef, hoop en vertrouwen om de uiterste consequentie van een keuze in de ogen te kijken: “Als ik kan leven, kan ik ook dood. En als ik dood kan, kan ik ook leven”. Zet een hek aan de rand en leen je hand aan de mens die wil uitkijken, maar beroof niemand van het zicht, vanuit je eigen schrik, durf het leven na de dood aankijken.

Praten over leven en dood

Praten over zelfmoord is stigma doorbreken. Dat is eenvoudigweg moeilijk. In Vlaanderen proberen gemiddeld 25 mensen per dag zichzelf te doden. Drie van die pogingen lopen fataal af. Drie mensen per dag in Vlaanderen die er niet meer zijn, die kampten met de meest eenzame, pijnlijke gedachte ‘het is beter dat ik er niet meer ben, niet alleen voor mezelf, maar ook voor alle mensen rond mij’. Zelfmoord als grote onzichtbare olifant, die alle ruimte inneemt, die stinkt, waar iedereen tegen botst. Maar waar niet over wordt gesproken. Laten we dat opnieuw proberen. Praten over leven en dood. Niet alleen in een professioneel zorgpad, maar ook in een heel onprofessioneel café, of tijdens het ontbijt, misschien wel na de voetbal. Want praten over dood, is ook praten over het leven. En als we levenslust prediken, mag doodszin niet ontbreken. Ze zijn inherent aan elkaar verbonden, voor eeuwig, zoals Rodaan Al Galidi zijn gedicht titelde.

Voor eeuwig verbonden

De dood en het leven
gaan naar dezelfde school,
zitten bij elkaar in de klas,
luisteren naar dezelfde meester.
Bij een vraag steken ze beiden hun vinger op
en geven samen hetzelfde antwoord.
In de pauze spelen ze op hetzelfde plein,
vallen uit dezelfde tak,
kloppen hetzelfde zand uit hun schoenen
en na de laatste les,
gaat het leven naar de dood
en de dood naar het leven.

Hulp bij zelfmoordgedachten via deze link